چگونه مهارت قاطعانه رفتار کردن را در خود افزایش دهیم؟

مهارت قاطعانه رفتار کردن از مهارت های ضروری زندگی است. داشتن مهارت برای این بتوانید قاطعانه به دیگران پاسخ دهید، در تمام جنبه های زندگی کارآمد و موثر است. رفتار قاطعانه کمک می کند شما چیدمان زندگی خود را براساس مصلحت و صلاحدید خود در دست بگیرید. کسی که این ویژگی را دارد، می تواند برنامه زندگی خود را به خوبی کنترل کند. اما همه افراد این جرات مندی را ندارند، که با اطرافیان قاطعانه برخورد کنند و موضع خود را مشخص کنند.  

رفتار قاطعانه چیست

افراد زیادی این قاطعیت در عمل و برخورد به موقع را نسبت به مواضع متفاوت دارند و عده ای نیز نمی توانند، از این مهارت استفاده کنند، اما چرا این اتفاق می افتد و چه تفاوتی بین این اشخاص وجود دارد. اجازه دهید برای بسط موضوع ابتدا به این نکته بپردازیم، که قاطعانه رفتار کردن یعنی چه و چه مواقعی به این مهارت نیاز است.
رفتار قاطعانه یعنی شما بتوانید، به صورتی صادق و مستقیم موضع خود را نسبت به یک مسئله یا موضع بیان کنید. طوری که آن رفتار متناسب با عقیده شخصی و احساس شما نسبت به آن موضوع باشد. درواقع رفتار قاطعانه جرامت مندی در بیان نظر خود و دفاع از حقوق خود بدون تعدی به حقوق و حدود دیگران است و این جواب قاطع لزوما نسبت به مسائل منفی اتفاق نمی افت. ممکن است موضوعی باشد، که از نگاه شما معقول یا منطفی به نظر نرسد یا با منافع یا موقعیت شما تناسبی نداشته باشد و این بیشتر به طرز تلقی شما از موقعیت بازمی گردد. برای آگاهی بیشتر درباره رفتار قاطعانه در فضاهای رسمی کلیک کنید.  

اینفوگرافیک مهارت قاطعانه رفتار کردن

ویژگی افراد قاطع

افراد قاطع خصوصیاتی دارند، که مانع از تعدی دیگران به حقوق و حدود ایشان می شود. از جمله آن ها موارد ذکر شده در سطور زیر است:

1- بیان صریح و روشن

افراد قاطع در باین نظرات خود تردید نمی کنند و با احساسات خود صادق هستند. نظرات خود را بدون نگرانی از واکنش طرف مقابل، صریح بیان می کنند. این افراد مدیریت احساسات را خوب بلد هستند، در موقعیت های مختلف پاسخ های درستی در دسترس دارند و با هوش هیجانی بالا به یک وضعیت پاسخ درست می دهند. در این رابطه مطالعه مقاله مهارت کلامی میان فردی پیشنهاد می شود.

2- در مقابل تحمیل می ایستند

اجازه نمی دهند کسی برای ایشان تصمیم بگیرد. نظرش را به ایشان تحمیل کند. عکس العمل های به موقع و واضحی دارند. خطوط و حدود خود و دیگران را می دانند و از ورود دیگران به حریم خود جلوگیری می کنند. افراد قاطع در برخورد با موقعیت های مختلف جسور رفتار می کنند. نمی گذارند تردید ها به جای ایشان تصمیم بگیرد. اوضاع را به دست می گیرند و به خوبی مدیریت می کنند. در تصمیمات خود محکم و قاطع هستند و شک و دودلی ندارند. درصورت نیاز از مشاوره تلفنی فردی راهنمایی بخواهید.

3- رعایت حقوق خود و دیگران

به حقوق خود و دیگران احترام می گذارند و از حق خود دفاع می کنند. سعی می کنند در محدوده حقوق خود زندگی کنند و تعدی به حقوق دیگران برای ایشان کاری غیراخلاقی و مذموم است. همچنان که اجازه تعدی به حقوق خود را نیز به دیگران نمی دهند.

4- منضبط رفتار می کنند

اگر به زندگی آن ها دقت کنید، همه چیز سر جای خودش است. آن ها در انجام همه کارهای خود نظم، برنامه ریزی و هدف گذاری دارند. زیرا قاطعیت در تمام جنبه های زندگی آن وجود دارد و جلوی بی نظمی های آن ها را می گیرد.

5- منفعل رفتار نمی کنند

به این معنا که در جای مناسب، پاسخ مناسب ارائه می دهند و با انفعال نسبت به مشکلات رفتار نمی کنند. خودشان را مسئول مدیریت اوضاع می دانند و اجازه نمی دهند، شرایط تصمیم گیرنده باشد. برخلاف افراد منفعل که بیشتر سکوت می کنند و منتظر می نشینند، تا شرایط و دیگران برای آن ها و به جایشان پاسخ بدهد. از پاسخگویی صریح به مسائل فرار می کنند و قدرت مدیریت مسائل را ندارند. اعتماد به نفس پایینی دارند و اهل اظهار رای و نظر نیستند.  همین ویژگی های شخصیتی باعث می شود، نتوانند از خود رفتار قاطعانه نشان دهند.  

چرا نمی توانید قاطعانه رفتار کنید

نوع پاسخ گویی افراد به موضوعات مختلف و عدم مهارت کافی در نه گفتن، به عوامل مختلفی بستگی دارد. که یکی از مهم ترین آن ها عدم توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران و همچنین مهارت ناکافی در ارتباط کلامی است. افرادی که نمی توانند، راحت و آسوده نه بگویند، بدون این که نگران عواقب آن باشند یا از نه گفتن امتناع می کنند، زیرا جرات ابزار وجود ندارند، به دلایل تربیت نادرست نمی توانند، در موقعیت های مختلف واکنش مناسبی از خود نشان دهند. لازم است یادبگیریم چطور نه بگوییم؟
برخی افراد ممکن است ترس از طرد شدن یا دوست نداشته شدن داشته باشند. برخی دیگر نمی دانند چطور احساس و نظر خود را ابراز کنند. یک عده از بیان نظر خود امتناع می کنند، چون از نه گفتن خجالت می کشند. عده ای همانطور که در بالا اشاره کردیم منفعل هستند و قدرت ابراز وجود ندارند. و به طور کلی مشکلات شخصیتی فراوانی می تواند، روی نحوه عملکرد و پاسخ گویی افراد به مسائل و مشکلات تاثیر بگذارد.  

افزایش مهارت قاطعانه رفتار کردن

زمانی که به وجود چنین مشکلی در شخصیت و رفتار خود پی بردید، ممکن است به ذهنتان برسد، که این مشکل را چطور می توانم برطرف کنم. برای یادگیری هیچ زمانی دیر نیست. بنابراین اگر علاقه مند هستید، که در ادامه زندگی خود با رفتار قاطعانه خود را از دردسرهای رفتارها و واکنش های اتفاقی خلاص کنید، راه حل های زیر می تواند به شما کمک کند.

1-آگاهی از حقوق فردی و اجتماعی

از پیش نیازها و مولفه های مهم در داشتن رفتار قاطعانه، این است، که بدانید به عنوان یک انسان، کارمند، عضو گروه، یا هر اجتماعی چه حقوقی دارید و بعد از شناخت آن، برای حقوق خود ارزش قائل باشید. به دیگران یاد بدهید، به حقوق شما احترام بگذارند و شما نیز حدود دیگران را رعایت کنید. باید به این اگاهی برسید، که شما مستحق برخورداری از یک زندگی سالم با تمام حقوق فردی و اجتماعی هستید و به دنبال آن برای حفظ و محترم شمردن حقوق خود قاطعیت لازم را داشته باشید.

2-اصرار بر خواسته ها

در انتظار نشستن برای این که دیگران به شما و خواسته های شما اهمیت بدهند، توقع به جایی نیست. شاید این اتفاق هرگز نیفتد. خودتان برای رسیدن به خواسته تان اقدام کرده، درخواست بدهید و قاطعانه آن را دنبال کنید. برای چیزی که فکر می کنید، پیگیری و درخواست آن حق طبیعی شما است اصرار کنید. و اجازه ندهید درخواست معقول شما بدون پاسخ بماند. نیازی نیست در این مسیر از حدود اخلاقی خارج شوید. ناراحتی خود را بیان کنید، اما نه با عصبانیت. احساسات خود را با زبانی واضح و به دور از خشم بیان کنید و برای خواسته خود بجنگید.

3-مهارت قاطعانه رفتار کردن | نه گفتن

بیاموزید در مواردی که نیاز به واکنش شما و نه گفتن است، بدون تردید مخالفت خود را بیان کنید. مسکوت گذاشتن و با تردید پاسخ دادن، موضع قاطع شما را نشان نمی دهد و ممکن است عاملی باشد، برای سوء استفاده از شما. نقاط ضعف خود را در ارتباط با دیگران بشناسید و ببینید چه چیزهایی در رفتار شما است که باعث می شود، شما جدی گرفته نشوید و حقوقتان نادیده گرفته شود یا از شما سوء استفاده شود. آن ها را برطرف کنید. در این مورد مطالعه مقاله مهارت های زندگی پیشنهاد می شود.
شما مسئول رفتار و اعمال خود هستید و سعی کنید در انجام مسئولیت های خود دچار اشتباه نشوید.  اگر درمقابل خواسته نامعقول دیگران قاطعانه رفتار کنید و بازخورد نامناسب ببینید، مسئولیت این بازخورد که می تواند، خشم یا تنفر و هر چیز دیگر باشد با طرف مقابل است و ارتباطی به شما ندارد. شما تا جایی که خواسته هایتان معقول و به جا است، می توانید به قاطعیت خود فارغ از بازخورد دیگران ادامه بدهید.

4-مهارت قاطعانه رفتار کردن | کنترل زمان

گاهی پیش می آید، که کسی از شما خواسته ای دارد، که شما نمی توانید به سرعت پاسخ او را بدهید یا نمی دانید با توجه به موقعیت خود چه پاسخی دهید. در این مواقع با درخواست زمان از مخاطب برای آن موضوع، فرصت فکر کردن دارید و می توانید، با سنجیدن جوانب، پاسخی که می تواند، از منافع شما محافظت کند آماده می کنید. به این شکل به رفتار مقابل نشان می دهید، که برای حقوق و زمان خود ارزش قائل هستید و در نهایت به او حق انتخاب خود را یادآور می شوید.

5-مهارت قاطعانه رفتار کردن | مذاکره

در صورتی که چندین بار برای نیل به یکی از خواسته های خود درخواست دادید، اما با پاسخ مناسب روبرو نشدید، می توانید از این شیوه استفاده کنید. که قاطعیت خود را هر بار به شکلی و دلیلی کاملتر عنوان کنید و خواستار انجام آن شوید. ممکن است در نهایت نتیجه ای عایدتان نشود. اما دلیلی برای امتحان نکردن آن وجود ندارد. می توانید با درخواست های مکرر و پیشروی به طریقی، عواقب رد درخواستتان را نیز مطرح کنید.
البته یکی از بهترین مهارت های مذاکره در پیشبرد اهداف این است، که در مذاکره به طرف مقابل حسی القا کنید، که از قبل خواسته شما منفعتی عاید او می شود و نتیجه مذاکره برد برد خواهد بود.در صورتی که از قبول خو استه شما امتناع کند، عواقب آن از دست رفتن فرصتی برای ایشان است.

6-از افعال مناسب استفاده کنید

فعلی را به کار ببرید، که بیان کننده اراده ی مسلم شما در انجام دادن یا امتناع از آن باشد. نه به طریقی که شما را در انجام یا خودداری مجبور و ناتوان نشان دهد. بلکه بیان کننده تصمیم ارادی و خواسته مسلم شما باشد. مثلا به جای استفاده از فعل نمی توانم که شما را معذور از انجام کاری نشان می دهد، واضح و صریح بگویید نمی خواهم. بنابراین تردیدی باقی نمی گذارد، که شما قصد انجام کاری را ندارید. توانایی ابراز صریح احساسات یکی از مهارت های خوب صحبت کردن است.

7-مهارت قاطعانه رفتار کردن | تصمیم گیری

تمرین در تصمیم گیری می تواند، همانطور که ورزش کردن به قدرت عضلات کمک می کند، به تقویت انتخاب کردن و قاطعانه رفتار کردن کمک کند. به هر میزان که شما سعی کنید، در زندگی تصمیم های درستی بگیرید و خود را محک بزنید، قدرت انتخابتان بیشتر می شود. با این هدف، زمانی که شما بهتر تصمیم بگیرید، بهتر می توانید، با قاطعیت در یک موقعیت ظاهر شوید و نتیجه یک وضعیت را تغییر دهید.

8- ارباب سرنوشت خود باشید

بهترین شکل قاطعیت زمانی اتفاق می افتد که شما با خودتان قبل از هر کس دیگر روراست و قاطع رفتار می کنید. وقتی قرار است کاری انجام دهید و ندایی از درون برای شما بهانه تراشی می کند، آن صدا را خاموش کنید و بلند شوید و مصمم کاری که باید، انجام دهید. تعلل و دودلی را اول در خودتان از بین ببرید، تا زندگی شما شکل منظمی به خود بگیرید. بعد یاد می گیرید طوری که با خودتان برخورد کردید، با دیگران نیز رفتار کنید و با قاطعیت و بدون رودربایستی جلوی خواسته های نامعقول بایستید و حقوق خود را احیا کنید.

9-نوشتن یک سناریوی مناسب در برنامه های پروژه محور

ممکن است شما جزیی از یک گروه کاری یا عضوی از یک تیم باشید، که برای بیان خواسته خود نیاز به قاطعیت و اقناع کردن سایر اعضا داشته باشید. در این صورت می توانید، از تکنیک سناریو نویسی استفاده کنید. البته انجام این تکنیک در بسیاری موقعیت ها قابلیت اجرایی دارد. که به صورت زیر قابل اجرا است

• توصیف آن چه پیش آمده از نگاه شما: به طرف مقابل توضیح می دهید، که موقعیت را چطور ارزیابی می کنید و به نظر شما وضعیتی است، که نیاز به یک اقدام ضروری برای بهبود دارد.
• بیان احساسات شما نسبت به وضعیت فعلی: صریح و به روشنی حسی که نسبت به شرایط فعلی را دارید بیان می کنید و اجازه می دهید. طرف مقابل از نگرانی شما مطلع شود و به عنوان توجیه خواسته شما آن را درک کند.
• ابراز خواسته خود: زمانی که شرایط را تبین کردید و احساس خود را بیان کردید، زمان ابراز خواسته خود است. بنابراین درخواست خود را مطرح کرده و از مخاطب می خواهید. در کمال صداقت به قبول درخواست شما فکر کرده و پاسخ بدهد. زمانی که دقیقا بدانید، چه چیزی می خواهید. بهتر می توانید برای به دست آوردن آن اقدام و تلاش کنید.
• شفاف سازی پیامد مثبت خواسته: برای این که بتوانید مخاطب را نسبت به انجام خواسته خود ترقیب کنید، نیاز دارید که یک نمای کلی از نتیجه ای که حاصل می شود، به طرف مقابل ارائه دهید، تا او برای پاسخ مثبت به شما انگیزه و دلیل کافی داشته باشد.

 

مهارت قاطعانه رفتار کردن | توصیه آخر

نگران عکس العمل دیگران و پیامدهای احتمالی قاطعیت رفتار خود نباشید. کمترین خاصیت آن، بهترین دستاورد شما در زندگی و به دست آوردن هویت مستقل شما است. برای آگاهی بیشتر درباره چگونگی افزایش مهارت قاطعیت و استقلال مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی آماده پاسخگوی به سوالات شما است.