- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
عوارض و مزایای قرص بنزودیازپین چیست؟ بنزودیازپین ها که به بنزو نیز معروف هستند، گروهی از داروهای ارام بخش هستند که پزشکان برای افرادی که با مشکلات اضطراب و یا بی خوابی درگیر هستند، تجویز میکنند. این گروه از داروها انواع مختلفی دارد که همگی برای اهداف خاصی مورد استفاده قرار میگیرند. در حقیقت برخی از بنزوها قادر به درمان شرایط متفاوت و متعددی هستند اما مورد استفاده ترین انواع بنزوها برای درمان اضطراب و اختلالات روانشناختی مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه بنزودیازپین ها
اولین بنزودیازپین، قرص کلردیازپوکساید بود که در سال 1959 به دنیا معرفی شد. پس از آن قرص دیازپام در سال 1963 ساخته شده و در دسترس قرار گرفت. قبل از بنزودیازپین ها از باربیتورات در روش های درمان استفاده می شد که خطرات زیادی هم داشتند. بنزودیازپین های اولیه هم خیلی بی نقص نبودند و نیاز به زمان طولانی داشتند تا بی خوابی را درمان کنند و باعث شوند فرد بی خواب به خواب رود.
علاوه بر این باعث ایستایی خواب یا sleep inertia نیز میشدند ( حالتی که فرد پس از بیدار شدن هم چنان حالت گیجی دارد و تا چند دقیقه قادر به حرکت و راه رفتن نیست) و عوارض بسیار بیشتری داشتند. طی سه دهه بعد، بنزودیازپین ها که عوارض کمتر و ایمنی بالاتری داشتند، به وفور وارد بازار شده و جای داروهای خواب آور و ضد اضطراب قدیمی را گرفتند. نام بنزودیازپین ها از ساختمان مولکولی آنها گرفته شده است.
اینفوگرافیک قویترین قرص بنزودیازپین
انواع قرص های بنزودیازپین
قرص های بنزودیازپین انواع مختلفی دارند و هر کدام برای درمان بیماری های متفاوتی به کار می روند. بنزودیازپینها بسته به سرعت اثر و نیمهعمر به انواع کوتاه اثر (مانند میدازولام و تریازولام )، متوسط اثر (مانند آلپرازولام، کلونازپام، تمازپام و لورازپام) و طولانیاثر (مانند دیازپام، فلورازپام و کلردیازپوکساید ) تقسیم میشوند. در ادامه لیست کاملی از انواع بنزودیازپین ها برای شما نام برده شده است.
- آلپرازولام
- لورازپام
- فلورازپام
- استازولام
- کوازپام
- کلوبازام
- تریازولام
- اگزازپام
- نیترازپام
- هالازپام
- الانزاپین
- میدازولام
- دیازپام
- زاناکس
- فنازپام
- تمازپام
- کلردیازپوکساید
- کلونازپام
کاربرد بنزودیازپین ها
از آنجا که بنزودیازپین ها اثرات رخوت زایی و ضد اضطرابی سریعی دارند، رایج ترین داروهای مصرفی برای درمان فوری بی خوابی، اضطراب حاد و آشفتگی روانی یا اضطراب همراه با هرگونه اختلال روان پزشکی هستند.
مصرف بنزودیازپین ها، فقط برای علائم روانشناختی مورد استفاده قرار نمی گیرند بلکه می توان از آنها برای کسانی که از نظر جسمی نیز مشکلاتی دارند، استفاده کرد. برخی از انواع بنزودیازپین ها می توانند برای درمان بیماری صرع برای افرادی که فلج مغزی هستند و یا در مواردی که بیمار آماده جراحی می شود و دچار استرس قبل از عمل است مورد استفاده قرار گیرد.
قرص بنزودیازپین | آرام بخشی
بنزودیازپینها در ایجاد آرام بخشی و شل شدگی عضلانی و در درمان بی خوابی، استرس و اضطراب، حملات پانیک، صرع، محرومیت از الکل، یادزدودگی، خواب پریشی و غیره کاربرد دارند. علاوه بر کاهش تشویش و اضطراب بنزودیازپین ها ممکن است با مقابله در برابر بی خوابی و از بین بردن حالت شب گردی در بیمار باعث بهبود کیفیت خواب نیز بشوند. این گروه از داروها همچنین برای درمان تشنج و ایجاد آرامش در افراد و نیز به عنوان داروی بیهوشی در اتاق عمل استفاده میشوند. برخی کاربردهای بالینی بنزودیازپینها عبارتند از:
- القای بیهوشی
- درمان اختلال اضطرابی
- درمان بیخوابی
- برطرف کردن اسپاسمهای عضلانی
- درمان تشنج
- کنترل علایم ترک الکل
- درمان اختلالات خواب
موارد منع مصرف بنزودیازپین ها
بنزودیازپین ها انواع گوناگونی دارند و هر کدام برای درمان بیماری های متفاوتی به کار می روند. تقریبا تمام گونه های دارای متابولیسم کبدی هستند. آن ها به اشکال مختلفی مانند قرص، آمپول و حتی شیاف به کار میروند. البته استفاده به صورت قرص خوراکی بیش تر از سایر اشکال دارویی رواج دارد. بنزودیازپینها در افراد زیر نباید استفاده شوند:- افرادی که دارای مشکلات کبدی هستند. مصرف این داروها در این افراد ممکن است باعث کمای ناگهانی و بیهوشی شود.
- افرادی که دارای مشکلات کلیوی هستند. این مشکلات باعث افزایش حساسیت مغزی به این ترکیبات میشوند. در نتیجه در این افراد باید مقدار داروی تجویز شده بسیار کم باشد.
- در خانم های باردار و دوران بارداری نباید استفاده شوند مگر در شرایط خاص مثل تشنج. در شیردهی هم به دلیل اینکه در شیر مادر ترشح میشوند بهتر است که استفاده نشوند.
- افرادی که دچار مشکلات تنفسی، برونشیت و بیماری انسداد ریوی مزمن هستند.
- افرادی که دچار بیماری خود ایمنی «میاستنی گراویس» هستند.
- بیمارانی که دچار آپنه خواب میشوند.
مکانیزم بیوشیمی اثر دارو در بدن
بنزودیازپینها به عنوان آگونیست های گیرنده بنزودیازپین اثر کرده و باعث تسهیل ورود یا افزایش عمل گاما آمینوبوتیریک اسید شده و بدین ترتیب ورود یون کلر را به سلولها افزایش میدهند. گیرنده گابا آمینوبوتیریک اسید یک پنتامر است که از دو زیرواحد آلفا، دو زیرواحد بتا و یک زیرواحد گاما تشکیل شده است. محل قرارگیری بنزودیازپینها محلی بین زیرواحد آلفا و زیرواحد گاما است. با ورود یون کلر سلول دچار هیپرپلاریزیشن شده و اثر مهاری گاما آمینوبوتیریک اسید تقویت میشود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه علت خواب آلودگی در طول روز کلیک کنید.
کاهش تحریک پذیری نورون ها
بنزودیازپین ها با کاهش تحریک پذیری نورونها یک اثر آرام بخش و تضعیف کننده بر فعالیتهای مغزی دارند. گیرنده گاما آمینوبوتیریک اسیدآ نقش اساسی در این فرایند دارد. بنزودیازپینها در فاز یک متابولیسم کبدی متابولیتهای فعالی را ایجاد میکنند که باعث افزایش اثر خوابآوری این داروها می شوند.
همه بنزودیازپین ها بجز کلرازپات، به طور کامل از لوله گوارش جذب می شوند و طی 30 دقیقه تا 2 ساعت به حداکثر سطح سرمی می رسند. متابولیسم کلزارپات در معده باعث تبدیل آن به دیازپام می شود که بعد از تشکیل به طور کامل جذب می شود. جذب و شروع اثر ان از دیازپام، لورازپام، آلپرازولام، تریازولام و استازولام از همه سریع تر صورت می گیرد. در مورد بیمارانی که برای آرام ساختن یک فوران حمله ای اضطراب یا برای سریعاً به خواب رفتن، یک وعده منفرد بنزودیازپین مصرف می کنند، مهم است که اثرات دارو به سرعت شروع شود.
چندین داروی بنزودیازپینی در تزریق وریدی مؤثرند اما فقط لورازپام و میدازولام در تزریق عضلانی جذب سریع و پایداری دارند. تمام بنزودیازپین ها به درجات مختلف محلول در چربی هستند، بنابراین بنزودیازپین ها و متابولیت های آنان به پروتئین های پلاسما متصل می شوند.
عوارض جانبی مصرف قرص بنزودیازپین
- بنزودیازپین ها با توجه به عملکردی که در بدن انسان دارند توسط سازمان های بهداشتی جزو انواع مواد اعتیاد آور طبقه بندی می شوند. افرادی که به صورت خودسرانه و بدون نسخه پزشک از بنزودیازپین ها استفاده میکنند دچار اعتیاد به بنزودیازپین ها می شوند. هم چنین افرادی که در مقادیر بیشتر از تشخیص پزشک برای مدت طولانی استفاده میکنند به مرور و به آهستگی به آن اعتیاد پیدا می کنند اما افرادی که طبق دستورالعمل پزشک رفتار میکنند دچار اعتیاد به آن نخواهد شد.
- مصرف بنزودیازپینهای طولانی اثر در درمان بی خوابی موجب خواب آلودگی در طی روز میشود و مصرف بنزودیازپینها پاسخ حرکتی بیمار را دچار کندی می کند. این امر گاهی موجب بروز حوادث حین کار و رانندگی می گردد.
- مصرف بنزودیازپینها موجب کاهش مهار کورتکس بر رفتار فرد میشود و بروز رفتارهای تکانه ای و پرخاشگرانه را افزایش میدهد. مصرف بنزودیازپینها در والدینی که کودک خود را مورد آزار قرار میدهند ممنوع است زیرا موجب تشدید این رفتارها میگردد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه علل کودک ازاری کلیک کنید.
وابستگی به دارو و اختلالات روانی
- دوز بالای بنزودیازپینها میتواند موجب اختلال در حافظه و بروز فراموشی شود.
- در مصرف طولانی مدت بنزودیازپینها نه تنها نسبت به اثرات دارو تولرانس بروز میکند، بلکه وابستگی ایجاد میشود و پس از قطع دارو بیمار دچار علایم ترک مانند اضطراب، ترمور و تشنج میگردد.
- در صورتی که بر اساس روش های استاندارد پزشکی ازبنزودیازپین ها استفاده نشود می تواند اعتیاد آور باشد. افرادی که بیش ازحد از این دارو استفاده می کنند ممکن است دچار حالات نشئگی شوند و یک سطح از آرامش و بی خیالی کاذب را تجربه نمایند.
- در اثر استفاده مستمر و مداوم از این دارو ها اثربخشی دارو به مرور زمان کاهش پیدا میکند و بدن در مقابل آن مقاومت خواهد کرد، در نتیجه افراد مجبور هستند مقدار بیشتری از این دارو را مصرف کنند و همین امر در دراز مدت عوارض بسیاری ایجاد کرده و آسیب رسان خواهد بود.
مصرف طولانی مدت بنزودیازپینها میتواند باعث عوارض روانی همچون قص ادراکی، مشکلات رفتاری و احساسی،احساس آشفتگی و هیاهو، مشکل در تفکر درست و منطقی، کاهش توان جنسی، ترس از اجتماع، افزایش اضطراب و افسردگی، کاهش توجه به کارهای مورد علاقه و عدم توانایی در بیان احساسات.
تمام این عوارض در افرادی که طولانی مدت این ترکیبات را استفاده میکنند به طور کامل بروز نمیکنند اما حداقل یک یا دو مورد در اکثر بیماران مشاهده میشود. مصرف خودسرانه این داروها بدون نظر پزشک بسیار اشتباه بوده و علاوه بر تشدید عوارض جانبی در بعضی موارد ممکن است باعث استفاده بیش از اندازه دارو (overdose) شده یا به علت تداخل با ترکیبات دیگر حتی به مرگ فرد منجر شود.
اعتیاد به بنزودیازپین ها
با سطح اضطراب و استرسی که این روزها در جامعه وجود دارد کمتر کسی پیدا میشود که نام این داروها به گوشش نخورده باشد و این که خود یا یکی از اطرافیانش از آن ها استفاده نکرده باشد. گسترش بیماری های اضطرابی و اختلالات روانی در سراسر دنیا نیاز به استفاده از داروهای آرام بخش را افزایش داده است. برخی از افراد که از اضطراب رنج میبرند، برای آرام کردن اعصاب خود از برخی داروها مانند بنزودیازپین ها استفاده میکنند تا بتوانند با اضطراب خود روبرو شوند.
این داروها همگی آرامبخش هستند و تحت عنوان بنزودیازپینها شناخته می شوند. نکته مثبت آن ها این است که در ابتدا دنیای شما را آرام میکنند و خواب عمیق و راحت را به زندگی تان باز میگردانند اما اگر سرخود و برای مدت طولانی استفاده شوند ممکن است برعکس باعث بیخوابی، اضطراب و اعتیاد شوند ! پس اگر میخواهید از این داروها بیش ترین بهره را ببرید بهتر است قبل از مصرف با عوارض استفاده از آن ها نیز آشنا شوید.
هنگامی که فرد دچار اعتیاد به بنزودیازپین ها می شود، فعالیت مغز او کند می شود در حقیقت این دارو ضربات عصبی بدنش را کند می کند و منجر به خواب آلودگی مداوم می شود. زیاد شدن زمان واکنش فرد به پدیده ها یکی دیگر از عوارض اعتیاد به بنزودیازپین ها می باشد.اعتیاد به بنزودیازپین ها دارای علائم جسمی است که ممکن است فرد در طول اعتیاد به آن آن ها را مشاهده نماید که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه ترک اعتیاد کلیک کنید.
علائم جسمی اعتیاد به بنزودیازپین ها
- خستگی شدید و لکنت زبان
- کاهش تعادل و کاهش ضربان قلب
- تنفس های کم عمق
- رنگ پریدگی به سردی بدن
- تاخیر در پاسخ گویی
- تاری دید
- اسهال و استفراغ
- لرزش بدن و صرع
علاوه بر این اعتیاد به بنزودیازپین ها می تواند علائم دیگری نیز داشته باشد که در ادامه به آنها اشاره شده است.
علائم روانی اعتیاد به بنزودیازپین ها
- افسردگی
- میل به خودکشی
- تحریک پذیری
- نوسانات خلقی
- کاهش عملکردهای شناختی
علائم رفتاری اعتیاد به بنزودیازپین ها
افرادی که دچار اعتیاد به بنزودیازپین ها هستند در جنبه های مختلفی از زندگی شان با این موضوع دست به گریبان بوده و از اعتیاد و وابستگی به آن رنج می برند. اعتیاد به این داروها میتواند افراد را منزوی و گوشه گیر کرده و از خانواده و نزدیکان جدا سازد و آن ها را در روابط عاطفی و اجتماعی دچار مشکل کند. اعتیاد به بنزودیازپین ها می تواند مانند انواع دیگر اعتیاد ها مانند اعتیاد رفتاری بر زندگی اجتماعی افراد، میزان درآمد و تحصیل و کار نیز تاثیرات مخربی را ایجاد کرده و به طور کلی زندگی فرد را از حالت تعادل خارج کند.
ترک اعتیاد به بنزودیازپین ها
تمام اعتیادها مانند هم نیستند و شرایط تمام معتادان نیز یکسان نیست. برای مثال بیمار معتاد به قرص لورازپام یا نوع دیگری از بنزودیازپینها با همان تجربه ها یا نیازهای بیمار معتاد به الکل یا مواد مخدر روبه رو نمیشود. کمپ ترک اعتیاد معتبر برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن به این نکته توجه میکنند که تمام اعتیادها را نمیتوان به یک روش درمان کرد.
قرص بنزودیازپین | ارزیابی وضعیت و سم زدایی
نخستین گام برای درمان اعتیاد به بنزودیازپین ها ارزیابی وضعیت بیمار و تعیین لزوم انجام سم زدایی بدن از مواد اعتیادآور است. اگر بیمار به سم زدایی نیاز داشته باشد، متخصص سطح مراقبت از او را در دوران سم زدایی تعیین میکند. سم زدایی دارویی تحت نظر پزشک مولفه مهمی در درمان اعتیاد به بنزودیازپین ها است، چون اگر پزشک بر روند درمان نظارت نداشته باشد، سم زدایی میتواند خطرناک باشد یا حتی در موارد اعتیاد شدید به مرگ بیمار منتهی شود. بنابراین نظارت پزشک متخصص برای حفظ راحتی و جان بیمار ضروری است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه سم زدایی برای ترک اعتیاد کلیک کنید.
با توجه به تشخیص پزشک معمولا دو روش برای ترک مصرف بنزودیازپین ها وجود دارد:1.روش درمان سرپایی 2. بستری
درمان سرپایی برای اعتیادهایی مفید است که شدید یا مزمن نیستند، اما این روش برای بیمارانی که مقدار مصرف قرص بالایی دارند، ایدهآل نیست. برای موارد شدیدترو برای نظارت و مراقبت ویژه از بیمار از روش بستری استفاده می شود. بیماران در جلسات مشاوره فردی و گروهی شرکت میکنند و برای مدیریت مصرف دارو به روانپزشک مراجعه میکنند. بهرهگیری از روش ترکیبی مشاوره فردی و مشاوره گروهی زیربنای اصلی ارائه خدمات جامع درمان ترک اعتیاد به بنزودیازپین ها در مراکز معتبر است.