- نویسنده : هنر زندگی
مکانیسم دفاعی تثبیت چیست و چگونه عمل می‌کند؟ تثبیت به معنای تمرکز ساختار ایگو بر امیال و غرایز مراحل ابتدایی‌تر رشد است. طبق نظریه فروید در هر دوره سنی انرژی روانی برای رشد در یک ناحیه خاص از بدن متمرکز می‌شود. اگر افراد نتوانند از پس تعارضات موجود در حل مرحله برآیند، ممکن است در یک مرحله خاص تثبیت شده و اعمالی را نشان دهند که بیانگر عدم حرکت آن‌ها در مسیر رشد روانی است. در ادامه این مقاله در مورد مکانیسم دفاعی تثبیت توضیحات بیشتری را ارائه کرده‌ایم. پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید. .gif)
مکانیسم دفاعی تثبیت | آشنایی با مراحل رشد روانی – جنسی
زیگموند فروید در نظریه رشد روانی جنسی خود این موضوع را مطرح کرد که انرژی روانی کودکان در هر دوره سنی بر یک قسمت خاص از بدن آن‌ها متمرکز می‌شود. برای مثال در دو سال اول زندگی که مرحله دهانی نام دارد کودک همه چیز را از طریق مکیدن و خوردن ادراک می‌کند. او در این دوره بیش از هرچیز تحت تاثیر نحوه شیردهی قرار دارد و هنگام کشف دنیای پیرامون نیز اولین کاری که می‌کند این است که اشیاء تازه را در دهان خود بگذارد.
در واقع او تنها از این طریق است که می‌تواند خوب و بد دنیا را بشناسد. با پایان نوزادی و شروع آموزش‌های مرتبط با رفتن به دستشویی، مرحله مقعدی آغاز می‌گردد و کودک کنترل مثانه و اسفنکتر خود را به عنوان نمادی از اختیار و ابزاری برای کنترل والدین درک می‌کند. از همین رو این دوره از زندگی مرحله مقعدی نام گرفته است.
پس از آن با توجه به درک کودک از تفاوت‌های جنسی بین دختر و پسر، مرحله آلتی آغاز می‌گردد و با شروع دوران مدرسه افراد در مرحله نهفتگی قرار می‌گیرند. چرا که بیشتر انرژی روانی جنسی آن‌ها بر یادگیری موضوعات مدرسه معطوف می‌شود. در نهایت با رسیدن به سن بلوغ و توانایی برقراری یک ارتباط جنسی کامل، فروید مرحله تناسلی را مطرح می‌کند. او بر این باور است که هر یک از این مراحل تعارضات خاص خود را دارد. برای اینکه فرد بتواند از نظر رشدی به بلوغ برسد، لازم است که بتواند به طور سالمی تعارض‌های موجود در هر مرحله را حل نماید.
مکانیسم دفاعی تثبیت چیست؟
بر اساس نظریه فروید، ساختار روان انسان دارای 3 بخش اصلی است که اید، ایگو و سوپر ایگو را در بر می‌گیرد. اید مسئول امیال، تکانه‌ها و خواسته‌های ناخودآگاهی است که در ذهن جریان پیدا می‌کند. این خواسته‌ها بر اساس اصل واقعیت و اخلاق توسط ایگو و سوپرایگو مورد بررسی قرار می‌گیرند. در همین راستا اگر افراد نتوانند از تعارضات موجود در هر مرحله رشدی بر بیایند، اید دائما بر امیال دوره‌های ابتدایی‌تر رشد متمرکز می‌شود و نمی‌تواند خود را به سطوح بالاتر برساند. در نتیجه صرف انرژی زیاد برای حل تعارض‌های یک مرحله خاص باعث می شود که او در آن مرحله تثبیت شده و از رشد بیشتر باز بماند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مکانیسم های دفاعی کلیک کنید.
مثال هایی از مکانیسم تثبیت در دوره های مختلف رشد روانی – جنسی
تثبیت شدن در هر یک از 3 مرحله رشدی ابتدایی یعنی مرحله دهانی، مقعدی و آلتی اغلب با رفتارهای خاصی خود را نشان می‌دهد که در ادامه به مثال‌هایی در مورد هریک از آن‌ها اشاره کرده‌ایم. با شرکت در جلسات روان درمانی می‌توانید برای تغییر و پی بردن به هرکدام از این رفتارها، قدم بردارید.
1. مکانیسم دفاعی تثبیت در مرحله دهانی
فروید بر این باور بود که اگر کودکان در دوران شیردهی و در ارتباط با مادر خود تعارضات زیادی را تجربه کنند، ممکن است دچار تثبیت در مرحله دهای شوند. از جمله رفتارهایی که می‌توانند در مورد این موضوع به ما هشدار بدهند، می‌توان به عادت ناخن جویدن، سیگار کشیدن، تمایل افراطی برای نوشیدن مشروبات الکلی و پرخوری اشاره کرد.
2. تثبیت در مرحله مقعدی
آموزش‌های مرتبط با رفتن به دستشویی، کنترل مثانه و حرکات روده از جمله مهم‌ترین موضوعاتی است که کودک باید بتواند در مرحله مقعدی با آن‌ها مواجه شده و به شیوه‌ای سالم آن‌ها را حل نماید. کودکانی که والدین بسیار سخت گیری در این زمینه دارند یا بالعکس بچه‌هایی که پدر و مادرشان نمی‌توانند به درستی و با جدیت کافی قواعد را به آن‌ها آموزش دهند در معرض تثبیت در این مرحله قرار دارند. خساست، لجاجت، مشغولیت ذهنی با مسائل مرتبط با تمیزی و پاکیزگی از جمله رفتارهایی هستند که تثبیت در مرحله مقعدی را نشان می‌دهند.
3. مکانیسم دفاعی تثبیت در مرحله آلتی
عقده ادیپ که به معنای داشتن تمایلات جنسی پسر نسبت به مادر و عقده الکترا که به معنای تمایلات جنسی دختر به پدر است برای اولین بار در مرحله آلتی اتفاق می‌افتند. کودکان به مرور یاد می‌گیرند که از طریق همانند سازی با والد هم جنس این تمایلات را به دست فراموشی بسپارند و به این ترتیب به شیوه‌ای سالم از این مرحله نیز عبور نمایند. افرادی که به هر دلیل نمی‌توانند این مرحله را به خوبی پشت سر بگذارند، دوره بزرگسالی و رفتار جنسی آینده آن‌ها می تواند تا حد زیادی تحت تاثیر قرار بگیرد. تثبیت در مرحله آلتی اغلب باعث می‌شود که افراد در آینده رفتارهای جنسی پرخاشگرانه‌ای داشته باشند یا شخصیت‌های نمایشی و توجه طلبی را پرورش دهند.
درمان مکانیسم دفاعی تثبیت
برای آنکه فرد بتواند تثبیت را کنار گذاشته و از نظر رشد روانی جنسی خود را با سن تقویمی که دارد هماهنگ سازد، لازم است که از یک درمانگر متخصص در حیطه روانکاوی یا سایر رویکردهای روان تحلیلی نظیر روان پوشی کمک بگیرد. روان شناس به کمک تکنیک‌های مختلف به شما کمک می‌کند تا تعارض‌های حل نشده در ناخودآگاه خود را به مرور زمان بشناسید و با تجربه مواجهه‌ای سالم به مرور زمان آن‌ها را در درون خود حل و فصل نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه روانکاوی چیست کلیک کنید.
سوالات متداول
- آیا مکانیسم دفاعی تثبیت با مکانیسم واپس روی ارتباط دارد؟
بله در بسیاری از موارد واپس روی می‌تواند مقدمه‌ای برای تثبیت باشد. به طوری که فرد ابتدا به کمک واپس روی به دوره‌های ابتدایی‌تر رشد پناه می‌برد و سپس با انجام رفتارهایی مرتبط با همان مرحله تثبیت در آن را نشان می‌دهد. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره تلفنی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره در زمینه مکانیسم های دفاعی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق شماره 02122018502 و یا از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگیرید.
