- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
مشخصات افراد زودرنج و نازک دل چیست؟ احتمالاً شما هم در زندگی خود با افرادی روبهرو شدهاید که به طور کلی بسیار حساس هستند و در برابر رویدادهای محیطی واکنشهای شدیدتری نشان میدهند. آنها اغلب بیش از دیگران غم و ناراحتی را تجربه کرده و همچنین به جزئیات بیش از حد دقت میکنند. آشنایی با ویژگیهای این افراد به شما کمک میکند تا بتوانید برخورد مناسبتری با این افراد داشته باشید و به درک بالاتری در روابط بین فردی خود دست یابید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تا انتهای مطلب با ما همراه باشید. برای آشنایی بیشتر در زمینه احساسات کلیک کنید.
زودرنجی چیست؟
زودرنجی و تحریک پذیری حالتی است که شامل احساس خشم یا ناامیدی، بی حوصلگی و زود آزرده شدن، به ویژه در مورد چیزهای کوچک است. افراد مبتلا به زودرنجی تمایل دارند با ناراحتی و بروز واکنش های افراطی و عصبانیت در برابر تحریکات خفیف و موضوعات نه چندان با اهمیت واکنش نشان دهند. آن ها خلق و خوی بی ثباتی دارند و ممکن است خواسته یا ناخواسته به اطرافیان آسیب بزنند. طبیعی است که گاهی اوقات احساس تحریک پذیری کنید، اما اگر همیشه یا به طور غیرمعمول احساس زودرنجی یا تحریک پذیری را بروز می دهید، مهم است که با پزشک صحبت کنید زیرا می تواند نشانه ای از یک بیماری روانی زمینه ای مانند افسردگی، اضطراب یا اختلال دوقطبی و یک وضعیت جسمانی قابل درمان باشد.
چه علائمی با زودرنجی مرتبط است؟
برخی از علائم و احساساتی که ممکن است فرد مبتلا به زودرنجی تجربه کند عبارتند از:
بی قراری
مشکل در تمرکز
بدخلقی - احساس ناراحتی و بدخلقی
پرخاشگری
تحریک
نا امیدی
ضربان قلب سریع
چه چیزی باعث تحریک پذیری می شود؟
زود رنجی و تحریک پذیری می تواند ناشی از شرایط جسمی و روانی باشد، از جمله:
افسردگی، اختلال دوقطبی و اضطراب
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
زوال عقل
سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
قند خون پایین
مشکلات خواب
فشار
مشکلات تیروئید (پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید)
آسیب تروماتیک مغز
درد مزمن
ترک مواد
بسیاری از کودکان مراحل تحریک پذیری را پشت سر می گذارند. اما در برخی از کودکان تحریک پذیری ثابت یا بیش از حد است و ممکن است نشانه یک مشکل سلامتی مانند اضطراب یا افسردگی باشد. در صورت عدم درمان به سال های بزرگسالی تسری یافته و حتی بخشی از شخصیت بزرگسالی فرد می شود. تحریک پذیری در جوانان مبتلا به ADHD، اختلال دوقطبی، اختلال سلوک، اختلال نافرمانی مقابله ای و اختلال طیف اوتیسم رایج است.
مشخصات افراد زودرنج و نازک دل
اولین چیزی که باید در مورد مشخصات افراد زودرنج و نازک دل را بدانید تا راحت تر بتوانید تعامل کنید این است که این ویژگی نوعی مشکل یا بیماری جدی محسوب نمیشود بلکه نوعی ویژگی شخصیتی است که در طول زمان شکل میگیرد و به مرور تحکیم مییابد. این ویژگی باعث میشود که افراد هم در برابر رویدادهای مثبت و هم در برابر رویدادهای منفی حساسیت بیشتری داشته باشند و پاسخ شدیدتری نیز به این رویدادها نشان دهند. ما در ادامه به مهمترین ویژگیهای افراد زودرنج و نازک دل پرداختهایم.
اینفوگرافیک مشخصات افراد زودرنج و نازک دل
اجتناب از دیدن فیلمها و تصاویر ناراحت کننده
افراد زودرنج اغلب حساسیت بسیار شدیدی نسبت به دیدن تصاویر ناراحت کننده دارند. آنها اغلب از دیدن تصاویر و صحنههای خشونتآمیز اجتناب میکنند چرا که فکر میکنند در مواجهه با آن ناراحتی بسیار شدید و با اثرات پایداری را تجربه خواهند کرد.
حساسیت بیشتر در برابر تحریکات محیطی
افراد زودرنج علاوه بر اینکه نسبت به رویدادهای ناراحت کننده حساسیت بیشتری دارند به طور کلی بیشتر تحت تأثیر محرکهای محیطی قرار میگیرند. برای مثال آنها معمولاً بیش از دیگران در محیطهای شلوغ و پر سروصدا احساس ناراحتی میکنند و از این بابت آشفته میشوند.
تمایل به گوشه گیری از مشخصات افراد زودرنج و نازک دل
افراد زودرنج و نازک دل اغلب در برابر رویدادهای ناراحت کننده فشار بسیار زیادی را احساس میکنند و در پی آن تمایل زیادی به گوشه گیری دارند. آنها اغلب در پی تجربه رویدادهای آزاردهنده دوست دارند از دیگران فاصله بگیرند و در مکانی نظیر یک اتاق تاریک و ساکت تنها باشند.
برای شناخت بیشتر در زمینه نشانه های حساسیت و زودرنجی کلیک کنید.
زیبایی شناسی عمیقتر و تمایل به انواع هنر
شاید شما هم متوجه این موضوع شده باشید که هنرمندان معمولاً از روحیه حساستری برخوردارند. در راستای همین موضوع مطالعات نشان میدهد که افراد زودرنج بیش از دیگران تمایل به فعالیتهای هنری دارند. آنها اغلب بیش از دیگران تحت تأثیر طبیعت قرار میگیرند و دیدگاه زیبایی شناسانه عمیقتری به محیط دارند.
تجربیات درونی بیشتر از مشخصات افراد زودرنج و نازک دل
پژوهشگران معتقدند که افراد زودرنج و نازک دل زندگی درونی عمیقتر و پیچیدهتری را تجربه میکنند. این زندگی درونی همواره با احساسات مستحکمتر و افکار پیچیدهتری نیز همراه است. این مسئله باعث میشود که آنها به جزئیات بیشتری در مورد خود دقت کنند و همچنین نسبت به انتقادات نیز حساستر باشند.
احساس فشار بیشتر در روابط بین فردی
افراد زودرنج و نازک دل اغلب در روابط بین فردی بیش از دیگران آسیب میبینند. آنها معمولاً از رها کردن دیگران متنفرند و مشکلات زیادی در مهارت جرات ورزی و نه گفتن دارند چرا که آنها میترسند در صورت رد کردن خواستههای دوستانشان آنها را ناامید کرده یا از دستشان بدهند. این مسئله باعث می شود که در روابط بین فردی تحت فشار زیادی قرار بگیرند و در اکثر اوقات احساس کنند که نادیده گرفته شدهاند.
درمان | مشخصات افراد زودرنج و نازک دل را بدانید تا راحت تر بتوانید تعامل کنید
اگر یک بیماری زمینهای وجود داشته باشد که باعث زودرنجی و تحریکپذیری شما شود، پزشک درمان مرتبط با تشخیص را توصیه میکند. به عنوان مثال، اگر تحریک پذیری شما با یک وضعیت سلامت روان مرتبط است، ممکن است روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) یا داروها یا هر دو را توصیه کنند. علاوه بر درمان بیماری های زمینه ای، استراتژی های خودیاری وجود دارد که می توانید از آن ها برای کاهش احساس زودرنجی استفاده کنید.
در جهت خودیاری برای مدیریت تحریک پذیری در اینجا چند کار وجود دارد که می توانید برای کاهش آن انجام دهید. اول اینکه محرک ها را کاهش دهید. محدود کردن مصرف قهوه، چای و نوشیدنی های کافئین دار می تواند به کاهش اضطراب و زودرنجی کمک کند. استعمال دخانیات و تنباکو نیز می تواند باعث تحریک پذیری و اثر روی رفتار فردی بشود. الکل یک محرک نیست، اما یک عامل رایج تحریک پذیری است و باید به حداقل برسد.
به اندازه کافی خوابیدن: خواب بسیار کم یا خواب بی کیفیت می تواند باعث تحریک پذیری و زود رنجیدن از شرایط ناکام کننده بشود. بهداشت خواب خوب را تمرین کنید تا بهترین شانس را برای خواب با کیفیت فراهم کنید.
یک دفتر خاطرات داشته باشید. سطح اضطراب و تحریک پذیری خود را به صورت روزانه حداقل به مدت 2 هفته ارزیابی کنید و ببینید آیا می توانید الگوی آن را پیدا کنید. به طور مثال دقیقا چه شکلی از رفتار و گفتار اطرافیان یا پیش آمدهای زندگی باعث زود رنجی شما می شود. این به شما کمک می کند تا بفهمید که آیا محرکی برای این احساسات وجود دارد یا خیر.
هنگامی که از محرک های خود آگاه شدید، به آن ها با هدف بررسی و درمان، بیشتر توجه کنید. زیرا می تواند به شما در مدیریت تحریک پذیری کمک کند.
سؤالات متداول درباره مشخصات افراد زودرنج و نازک دل
- آیا افراد زودرنج و نازک دل بیش از دیگران در معرض اختلالاتی نظیر افسردگی قرار دارند؟
بله. از آنجایی که افراد زود رنج تمرکز زیادی روی خود و احساسات درونیشان دارند آسیبپذیری روانی بیشتری را نیز تجربه میکنند. در صورتی که فرد نتواند این ویژگی را در درون خود تعدیل کند و مهارتهای مناسب را برای برخورد بهتر در روابط بین فردی بیاموزد احتمال اینکه به اختلالاتی نظیر افسردگی دچار شوند بیشتر است.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه درمان افسردگی کلیک کنید.
- آیا زودرنجی نیاز به درمان و جلسات رواندرمانی دارد؟
زودرنجی به خودی خود نوعی اختلال یا مشکل روحی روانی محسوب نمیشود. اما شرایطی را ایجاد میکند که باعث می شود فرد بیش از دیگران در برابر مشکلات روانی آسیبپذیر باشد. به همین خاطر لازم است که فرد نسبت به وجود این ویژگی در خود، آگاه باشد و بتواند از طریق یادگیری مهارتهایی نظیر مهارت کنترل احساسات آن را در خود تعدیل کند. مراجعه به یک روانشناس به شما کمک میکند تا بتوانید به خودآگاهی بیشتری در این باره دست یابید و مهارتهای مقابلهای مناسب را نیز بیاموزید. برای دریافت مشاوره روانشناسی از مرکز مشاوره حامی هنر زندگی کلیک کنید.