- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
اختلال هماهنگی رشدی نوعی اختلال عصبی رشدی است که از دوران کودکی آغاز می‌شود و مشکلاتی را برای کودک و والدینش به وجود می‌آورد. عدم درمان و اقدام به موقع، زندگی آینده آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی، هنگام راه رفتن به در و دیوار و وسایل می‌خورند، اشیاء از دستشان می‌افتد، لباس‌هایشان را به تنهانی نمی‌توانند بپوشند؛ آنها نمی‌توانند ساده‌ترین کارها مانند بریدن چیزی یا در آوردن مداد از جامدادی خود را انجام دهند. از نگاه دیگران ممکن است این کودکان دست و پا چلفتی به نظر آیند در حالی که در واقع مشکل زیستی مانع از عملکرد مناسب در آنها شده است. آگاهی از علل و نشانه‌های این اختلال، خانواده‌ها را برای پذیرش بیماری، رفتار صحیح با کودک و درمان به موقع آماده می‌کند. به همین منظور ضروری است والدین از طریق مشاوره کودک آگاهی لازم در این مورد را کسب نمایند..gif)
اختلال هماهنگی رشدی
اختلال هماهنگی رشدی از اوایل کودکی شروع می‌شود، اما زمانی بیشتر به چشم می‌آید که کودک به سن 3-4 سالگی می‌رسد و باید حرکاتی پیچیده تر را انجام دهد. این کودکان ممکن است در کارهایی که به یک توالی خاص نیاز دارند مثلا لباس پوشیدن یا دوچرخه سواری ناموفق باشند. آن ها در یادگیری مهارت‌های حرکتی ضعیف هستند. در چنین مواردی برای آمــوزش به کودکان به تکرار و تمرین بیشتری نیاز است.
کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی در هماهنگی حرکات خود دچار مشکل و ضعف هستند. توانایی آنها در هماهنگی حرکات با توجه به سن و مرحله رشدیشان پایین‌تر از دیگر هم سن هایشان می‌باشد. این کودکان در انجام حرکات ظریف مانند نقاشی کردن، قیچی کردن، بستن زیپ دچار اشکال هستند. در برنامه ریزی حرکتی نقص دارند؛ مثلا نمی‌توانند حرکات خود را به گونه ای تنظیم کنند که موقع راه رفتن به اشیاء روی زمین برخورد نکنند. کارکردهای مغزی و سیستم عصبی این کــودکان استثنایی، مانند تصمیم گیری، برنامه ریزی، تصور و تجسم اشیاء دارای مشکل است و به مراقبت‌های ویژه نیاز دارند.
اینفوگرافیک اختلال هماهنگی رشدی
نشانه های اختلال هماهنگی رشدی
1- یادگیری و اجرای حرکات کودک با توجه به ســن تربیت کودک کمتر از سطح انتظار است. ضعف در اجرای حرکات می‌تواند به صورت‌های زیر باشد:
_کودک در هماهنگ کردن حرکات خود مشکل دارد.
نمی‌تواند تعادل خود را خوب حفظ کند.
دست و پا چلفتی است.
اشیاء از دستش می‌افتند.
به هنگام راه رفتن به در و دیوار می‌خورد.
2- در پشت سر گذاشتن مراحل رشدی خود تاخیر زیادی دارد، حرکاتی مانند نشستن، چهار دست و پا رفتن یا راه رفتن روی دو پا خیلی دیر در این کودک ظاهر می‌شود. در این زمینه پیشنهاد می‌کنیم مقاله روانشناسی رشد را مطالعه کنید.
3- در یادگیری مهارت‌های اصلی و ابتدایی تأخیر دارد مثلا پریدن، دویدن، شوت زدن و...
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تــاخیر رشد در کودک کلیک کنید.
شیوع اختلال هماهنگی_رشدی
شیوع اختلال هماهنگی رشدی در پسران نسبت به دختران بسیار بیشتر است؛ پسران 3 تا 7 برابر بیشتر از دختران در مهارت‌های حرکتی و هماهنگ کردن آنها دچار مشکلات می‌شوند. این اختلال در 7 سالگی حدود 5 الی 6 درصد از کودکان را در بر می‌گیرد و بر اساس تحقیقات انجام شده شخص شد، کودکانی که تا قبل از هفــته سی و دوم بارداری به دنیا می‌آیند، به احتمال بیشتری به اختلالات عصبی رشدی مبتلا می‌شوند. یکی دیگر از انواع اختلالات عصبی رشدی اختلال توره است. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلال تــوره و درمان تیک عصبی کودکان کلیک کنید.
پیامد های اختلال هماهنگی رشد بر زندگی کودک
این اختلال می‌تواند در انجام فعالیت‌های عادی و روزانه کودک مشکل ایجاد کند و او را وابسته به یک مراقب نماید؛ مانند مشکل در لباس پوشیدن، بستن دکمه‌ها، استفاده از کارد و چنگال و نظافت شخصی. کودک ممکن است نتواند تکالیف مدرسه خود مانند نوشتن و نقاشی کردن را به خوبی انجام دهد و پا به پای همسالان خود پیش برود؛ این موضوع می‌تواند اثر منفی بر پیشرفت تحصیلی او داشته باشد و اعــتماد به نفس او را کاهش دهد.
علاوه بر این فعالیت‌های ورزشی کودکان مبتلا تحت تأثیر قرار می‌گیرد. برای مثال، کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در پرتاب کردن، حمل کردن و پاس دادن توپ مشکل دارند. این مشکلات منجر می‌شود تا کودکان مبتلا به هماهنگی رشدی نسبت به همسالان خود کمتر در فعالیت‌های گروهی و جسمی شرکت کنند. درنتیجه باعث کناره گیری اجتماعی و گــوشه گیری و انزواطلبیآن‌ها می‌شود. در نهایت تمامی این اتفاقات می‌توانند سبب شوند تا اعتماد به نفس و عزت نفس کودک پایین بیاید و احساس حقارت و خــود کم بینی کند. حتی گاهی شاهد اضطراب و افــسردگی در کودکان در این شرایط هستیم.
دلایل ایجاد اختلال هماهنگی رشدی
اختلال همانگی رشدی می‌تواند ناشی از یک اختلال خفیف در عملکرد‌های مغزی کودک باشد. به نظر می‌رسد مخچه که بخش اصلی مغز در هماهنگی حرکات بدنی است، در این کودکان نقص‌هایی دارد. عوامل دیگری همچون زایــمان زودرس و یا آسیب‌های پنهان در دوران بارداری نیز در بروز این مشکل دخیل هستند.
ابزارهای تشخیصی اختلال هماهنگی رشدی
برای تشخیص این اختلال، مجموعه‌ای از آزمون‌های روانی وجود دارند که در زیر تعدادی از آنها را به عنوان نمونه بیان می‌کنیم:
- آزمون دیداری حرکتی بندرگشتالت
- آزمون عصب روانشناختی لوریا نبراسکا
- آزمون عصب روانشناختی ریتان
- آزمون درکی حرکتی پردو
- آزمون لینکن ازرتسکی
- آزمون توانایی حرکتی پایه
درمان اختلال هماهنگی رشدی
اولین گام برای درمان این کودکان، کشف و شناسایی محدودیت‌های حرکتی کودک است. برای تــقویت مهارت‌های حرکتی کودکان روش‌های مختلفی وجود دارد. در جلسات کار درمانی، درمانگر بر اساس کمبودهای کودک و میزان توانایی‌های او مجموعه‌ای از فعالیت‌های هدف‌مند و طبقه‌بندی شده‌ای را ترتیب می‌دهد و در پایان جلسه تکالیف و تمریناتی را برای کودک و والدین مشخص می‌کند تا در منزل انجام دهند. این تمرینان در یکپارچه کردن سیستم اعصاب مرکزی مؤثرند.
اختلال هماهنگی رشدی طیف وسیعی دارد، گروهی از کودکان مبتلا تنها مشکلاتی مرتبط با مهارت‌های حرکتی دارند اما برخی دیگر علاوه بر مشکلات حرکتی، در زمینه یادگیری گفتاری و توجه و مــهارت تمرکز نیز ضعیف هستند. درمان‌ها با توجه به تفاوت‌های این کودکان متفاوت و متغییر است و با استفاده از تکنیک‌های خاصی صورت می‌گیرد. در اینجا به دور روش معمول اشاره کرده‌ایم.
ادغام حسی
کودک برای انجام حرکات خود باید از محیط اطلاعاتی دریافت کند مثل اینکه هر کدام از وسایل در کجای اتاق قرار دارند، سپس آنها را هماهنگ و ادغام کند تا بتواند حرکات خود را به خوبی انجام دهد. در این روش درمانی به کودک کمک می‌شود تا آگاهی‌های خود از محیط را افزایش دهد و بتواند آنها را ادغام کند تا مهارت‌های حرکتی خود را بهبود دهد.
درمان تکلیف مدار
در این درمان روی بهتر کردن یک عملکرد یا تکلیف خاص تمرکز می‌شود و تلاش می‌شود تا مهارت‌های خاصی که کودک در زندگی روزمره به آنها نیاز دارد، تقویت شود؛ مثلا به کودک آموزش داده می‌شود تا خودش به تنهایی لباس بپوشد. نحوه‌ی رفتار صحیح با این کــودکان دیرآموز در روند درمان تأثیر گذار است. هر چه والدین اعتماد به نفس بیشتری به کودک بدهند، پیشرفت مهارت‌های او سریع‌تر صورت می‌گیرد.
بهره مندی از جلسات روان درمانی و مشاوره های روانشناسی نیز برای درمان این اختلال بسیار موثر است. مشاوران حامی هنر زندگی می توانند در این زمینه یاریگر شما باشند برای کسب اطلاعات در خصوص مشاوره روانشناسی این مرکز کلیک کنید.
