- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
درمان استرس و تپش قلب ناشی از آن با راهکارهای ساده ای امکان پذیر است. ممکن است در حالی که مشغول انجام کارهای روزانهتان هستید ناگهان ضربان قلب شما تند شود. در مواقعی که حس می کنید که قلبتان از حالت عادی خارج شده و یا می خواهد منفجر شود. در این شرایط بدن کارکرد مناسبی نخواهد داشت و این شرایط خود در ایجاد اضطراب و استرس بیشتر دخیل است. برای کاهش تپش قلب و استرس در این مقاله راهکارهای مناسبی ارائه خواهد شد. برای کسب آگاهی بیشتر از مشاوره کنترل استرس راهنمایی بخواهید.
تپش قلب چیست؟
هنگامی که از تپش قلب صحبت می شود یعنی فرد ضربان قلب خود را احساس میکند و می داند که این حالت نرمال نیست. تپش قلب یکی از نشانه های بیماری قلبی و احساس ضربان قلبی می باشد که بسیار سریع است. درواقع افراد در حالت عادی متوجه ضربان قلب خود نیستند و زمانی آن را احساس می کنند که دچار تپش قلب شده است. احساس ضربان قلب باید در قفسه سینه گلو یا گردن حس شود. این عارضه می تواند ترسناک یا آزار دهنده برای افراد باشد. گاهی خود به خود برطرف میشود و دلیل خاصی ندارد. در این رابطه مطالعه مقاله تفاوت حمله عصبی، حمله قلبی و پانیک پیشنهاد میشود.
برخی اوقات به علت استرس ناگهانی و اضطراب یا به علت مصرف زیاد مواد کافئین دار نیکوتین یا الکل ایجاد میشود. ممکن است در زنان باردار هم تپش قلب رخ دهد. در چنین مواردی این مسئله می تواند علامتی از شرایط جدیتر بیماری باشد. اگر تیروئید فردی پر کار باشد تیروکسین زیادی تولید می نماید که سبب بالا رفتن متابولیسم بدن می شود. این عامل میتواند ضربان قلب تند یا نامنظم یا نشانه هایی مانند افزایش اشتها و کاهش وزن ناگهانی را ایجاد کند.
1-دلایل ایجاد تپش قلب
قلب انسان وظیفه ی فرستادن خون پر از اکسیژن و مواد مغذی به همه بخش های بدن را به عهده دارد. علاوه بر این قلب کربن دی اکسید تولید شده توسط بدن را که ضایعات نامیده میشود به ریهها ارسال میکند تا شما آن را دفع نمایید. وقتی اشتباهی که در این بخش اتفاق میافتد احتمال دارد تپش قلب را تجربه نمایید. قلب فرد میداند چه موقعی بر پایه پالس های الکتریکی توسط گروهی از سلولها به نام سینو آتریال نود فشرده گردد. ای سلول ها در بطن راست قلب انسان قرار دارند که به آن آتریوم راست قلب هم گفته میشود. اگر این سینوآتریال ها پالس های الکتریکی ضعیفی ارسال کنند شاید شما احساس تپش قلب کنید. برای آشنایی با نشانه های سکته قلبی کلیک کنید.
برخی اوقات وقتی افراد احساس تپش قلب دارند قلب آنها مشکلی ندارد. دلایل متعددی میتواند وجود داشته باشد که قلب پالس های ضعیفی ارسال کند و بیشتر این دلایل نگران کننده نیست. تپش قلب بیشتر وقت ها به علت افزایش آدرنالین یا چیزهایی است که آن را ایجاد می کنند تا قلب سخت تر از حد عادی کار کند. بعضی از دلایل رایج تپش قلب شامل موارد زیر هستند:
- مصرف زیاد کافئین
- استرس
- حملات پانیک یا اضطرابی
- سرماخوردگی یا آنفولانزا
- کمبود خواب
- مصرف دارویی که حاوی مواد محرک است
- تمرینات ورزشی سخت و سنگینی که سبب میشود حجم خون افزایش یابد و قلب هم مجبور می شود سخت تر بتپد تا خون اضافی را پمپاژ نماید
- کمخونی و کمبود آهن
- احساسات شدید مانند ترس یا افسردگی
- سطح غیر طبیعی الکترولیتها
- بعضی مکمل های تغذیه ای و گیاهی
- داروهایی همچون قرصهای رژیمی داروهای استنشاقی آسم و بعضی داروهایی که برای درمان کم کاری تیروئید استفاده میشود
2-تپش قلب نشان دهنده مشکلات جدی تر
مثلا این پالس ها به علت ضربان قلب نامنظم یا آریتمی غیرعادی میشوند که مدارهای کوتاهی در سیستم الکتریکی قلب هستند. اریتمی می تواند سبب شود که ضربان قلب نامنظم شود و احساس غیرعادی در قلب خود داشته باشید که معمولا با احساس ضعف سرگیجه و منگی احساس سبکی در سر تنگی نفس و درد در قفسه سینه در کنار دیگر نشانه ها است. هرچند آریتمی معمولاً خطرناک نیست اما فقط شما زیر نظر یک متخصص می توانید متوجه شوید که آیا آریتمیتان خطرناک است یا خیر.در صورت نیاز به اطلاعات تکمیلی از مشاوره تلفنی فردی مشورت بخواهید.
هر نشانهای علاوه بر احساس غیرعادی در قلب معمولا علامت این است که آریتمی میتواند نگران کننده باشد. اگر حس می کنید دچار هر گونه نشانه غیرمعمول در کنار تپش قلب هستید در اسرع وقت با پزشک متخصص مشورت کنید. گاهی تپش قلب می تواند نشان از مشکلی در اندام متفاوت باشد مثلاً غده تیروئید علاوه بر این اگر دچار یک اختلال فیزیکی همچون بزرگی یا ضعف قلب هم باشید احتمال دارد که تپش قلب را تجربه کنید.
نشانه های استرس
استرس احساس ناخوشایند که گاهی افراد با آن روبرو می شوند. این احساس در واکنش به شرایط نگران کننده ای است که در زندگی رخ می دهد. این احساس اضطراب هم جنبه ادراکی و هم واکنش جسمانی را به همراه دارد. برخی از رایج ترین علائم استرس شامل موارد زیر هستند.
1-درمان استرس و تپش قلب | نگرانی
انسان ها توانایی پیش بینی کردن دارد و میتوانند برای آن برنامهریزی داشته باشند این کار سبب می شود که آنچه در گذشته اتفاق افتاده است را به حال و آینده ارتباط دهند. همین عامل گاهی باعث نگرانی می شود. نگرانی به نوعی جنبه ادراکی استرس است که در ذهن و به شکل افکار دائماً رخ میدهد. این تکرار افکار توانایی تمرکز را هم مختل می کند. درمان نگرانی بیش از حد می تواند به کاهش استرس نیز کمک کند.
2-درمان استرس و تپش قلب | احساس ترس
ترس از ارتفاع یا ترس از حیوانات علائمی از فوبیا است. اگر این ترس شدید باشد در زندگی انسان مداخلاتی به وجود می آورد و در انجام کارها و فعالیت های روزانه مانع می شود. بعضی از این ترس ها شامل ترس از حیوانات و وقایع طبیعی همچون طوفان سیل زلزله یا ترس از قرار گرفتن در جاهای بلند و شرایط خاصی مانند هواپیما و آسانسور ترس از تنهایی در خانه و ترس از تزریقات خون و آسیب هستند.
3-مشکل در تمرکز
نگرانی همیشگی در زمینه زندگی سبب می شود که تمرکز بر روی یک مسئله دشوار شود. خیلی از افراد از مشکل نداشتن تمرکز و احساسات بی قراری و ناآرامی های همیشگی در عذاب هستند چرا که این مسائل زندگی آنها را به طرز عجیبی تحت تاثیر قرار می دهد و می تواند در کار و زندگی شخصی آنها در رابطه با دیگران هم مشکلاتی ایجاد کند.
4-بی قراری
هر کسی ممکن است در طول زندگی خود اضطراب و احساس بی قراری و ناآرامی داشته باشد اما فردی که استرس شدیدی دارد بیشتر از بقیه در معرض این حالت است. استرس و بی قراری در بعضی موقعیت ها تا حدی عادی است. اما اگر نشانههای استرس و بیقراری آنقدر زیاد شود که فرد نتواند خود را در موقعیت های مختلف حفظ کند نیاز است که به روانشناس مراجعه کند.
5-اختلالات خواب نشانه استرس
استرس معمولاً بر خواب و بیداری افراد تاثیرات منفی میگذارد. اختلالات خواب همچون کابوس های شبانه وحشت زدگی بیدار شدن در نیمه شب و... از علائم استرس و اضطراب هستند. تحقیقات متعددی نشان میدهد که اگر استرس درمان شود خواب افراد هم به حالت عادی برمیگردد.
6-درمان استرس و تپش قلب | خستگی
خستگی دلایل زیادی دارد و میتواند نشانهای از افسردگی و بی انرژی بودن و برخی اوقات هم میتواند به دلایلی مانند کارهای طولانی و یا مطالعه زیاد باشد. اگر خستگی به علت وسواس یا نگرانی و ترس باشد می توان علامتی از استرس دانست. استرس زیاد میتواند تاثیرات منفی بر روی سطح انرژی بگذارد چرا که خیلی از هورمون های مهم بدن با توجه به سطح استرس تعادل خود را از دست میدهند و همین عامل باعث میشود که استرس و خستگی با هم ارتباط داشته باشند.
7-نشانه های جسمانی استرس
استرس فقط نشانه های رفتاری و یا ذهنی ندارد بلکه خودش را به شکل علل جسمانی هم نشان می دهد. بعضی از شانه های جسمانی استرس مواردی این چنینی را در بر می گیرد: خشکی دهان سرگیجه سرخی صورت افزایش ضربان قلب لرزش دست ها عرق کردن کف دست رنگ پریدگی احساس درد در قفسه سینه ساییدن دندانها به همدیگر و تعریق بدن.
استرس و تپش قلب
استرس و تپش قلب با یکدیگر رابطه دوطرفه دارند یعنی هم استرس ضربان قلب ایجاد می کند و هم تپش قلب از نشانه های استرس است. وقتی که فرد دچار استرس می گردد مغز به تمام بدن فرمان آماده باش میدهد که قرار است اتفاق مهمی رخ دهد. در این حالت با توجه به فعل و انفعالاتی که در بدن ایجاد می شود بلکه در حالت عادی قلب باید بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار ضربان داشته باشد اما در این حالت به بالاتر از ۱۰۰ میرسد.
در همین حال گفته میشود که شخص بر اثر استرس تپش قلب گرفته است. میتوان گفت علت تپش قلب در استرس ترشح هورمون های استرس زا است. از طرف دیگر هنگامی که بنا به علت مختلفی ضربان قلب افزایش پیدا می کند نشانه هایی همچون سردرد تنگی نفس و سرگیجه در فرد پیدا می شود. ظاهر شدن این علائم برای بدن هشداری است که شاید اتفاقی رخ دهد به همین علت هورمونهایی در بدن ترشح می شود. به یاد داشته باشید علت تنگی نفس در همه موارد استرس نیست.
1-استرس باعث ترشح هورمون ها
هنگامی که فرد دچار استرس می شود بعد از شناسایی این شرایط مغز شروع به ترشح هورمون های مختلفی می کند. غده هیپوتالاموس که در پایه مغز قرار دارد آغاز به ارسال سیگنال های عصبی و ترشح هورمونهای فعال کننده می نماید. این هورمون ها که به وسیله هیپوتالاموس وارد خون می شود به غده فوق کلیه میرسند. این هورمونها که دارای پیامهای خاصی هستند باعث میشود تا هورمون آدرنالین از این غدد آزاد گردد. هورمون آدرنالین یا اپی نفرین به عنوان قهرمان های مبارزه و جنگ و هیجان معروف هستند شما ممکن است با دیدن برنامه های هیجان انگیز آدرنالین خودتان بالا رود. این هورمون که بدن را آماده مقابله با تحریکات شدید می کند تاثیرات زیادی بر بدن می گذارد.
2-استرس باعث نیاز به خون رسانی بیشتر
از آن جایی که هنگام مقابله یا تحرک زیاد بدن نیاز به انرژی و خونرسانی بالایی پیدا می کند این هورمون ضربان قلب را بالا می برد تا هنگامی که نیاز به واکنش های فوری است خون کافی در اندام ها وجود داشته باشد. اینجاست که تاثیر استرس و تپش قلب آشکار می شود. یکی دیگر از هورمون های مرتبط با ضربان قلب کورتیزول است. این هورمون که به نام استرس معروف است از غده فوق کلیه ترشح می گردد. هنگام استرس بدن هومون کورتیزول ترشح می کند که ترشح زیاد آن عوارض زیادی می گذارد. کم بودن یا زیاد بودن هورمون کورتیزول برای بدن مشکل ساز است.
درمان استرس و تپش قلب
راه های مختلفی برای درمان استرس و تپش قلب وجود دارد که با انجام آنها می توانید تا حد زیادی آرام شوید. بعضی از آن ها شامل موارد زیر هستند.
1-ورزش کردن درمان استرس و تپش قلب
ورزش می تواند سبب بهبود سلامت قلبی عروقی و احیای ریتم نرمال قلب و همچنین سبب کاهش اضطراب و استرس در افراد گردد. ورزش های قلبی عروقی باعث تقویت عضلات قلب و مانع از ایجاد تپش قلب می شوند یا تعداد دفعات آن را کم میکند. این ورزش های مفید برای قلب شامل پیاده روی شنا دوچرخه سواری دویدن سریع و دویدن آرام هستند. با این حال ورزش در بعضی از افراد منجر به تپش قلب میشود. به همین دلیل این که بتوانید ورزش های مفید را شناسایی کنید ضروری است. توصیه میشود قبل از انجام هرگونه ورزش شدید حتما با پزشک خود مشورت کنید.
2-اجتناب از مصرف بیش از حد الکل
هرچند مصرف متعادل الکل سبب ایجاد هر نوع مشکلی نمی شود اما مصرف بعضی از این نوشیدنی ها می تواند باعث ایجاد فیبریلاسیون دهلیزی شود. تپش قلب تنها یکی از نشانههای این بیماری است. اگر تپش قلب مداوم دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. علاوه بر این مصرف بعضی از مواد مانند داروهای غیرمجاز نوشیدنی های کافئین دار ماری جوانا داروهای روانپزشکی و کاهنده فشار خون و سیگار و تنباکو هم میتواند سبب تپش قلب شود. برای آشنایی با ارتباط تغذیه و اضطراب کلیک کنید.
3-درمان استرس و تپش قلب با تکنیک های آرام سازی
استرس میتواند تاثیرات ناخوشایندی بر سلامت روان افراد بگذارد و باعث ایجاد تپش قلب یا تشدید آن گردد. بعضی از این تکنیک های آرام سازی به رفع تپش قلب کمک می کند کارهای همچون مدیتیشن تنفس عمیق یوگا خاطرهنویسی ورزش صرف زمان در بیرون از خانه مرخصی های کوتاه از محل کار و مدرسه و تخیل فعال.
تنفس عمیق یکی از بهترین راه های درمان استرس شدید و تپش قلب می باشد. تنفس عمیق با آرام کردن بدن و تسکین اضطراب و حملات پانیک سبب نرمال شدن ضربان قلب میگردد. برای انجام این تکنیک توصیه می شود روی صندلی بنشینید و پاهای خود را روی همدیگر قرار دهید. نفس آرام و عمیق با بینی خود بکشید و عضلات شکم خود را شل نمایید. سپس نفس را به آرامی از دهانتان بیرون دهید. با این عمل دم و بازدم ضربان قلبتان کاهش پیدا میکند.
4-درمان استرس و تپش قلب با خوراکی ها
زالزالک یکی از گیاهان دارویی موثر برای درمان تپش قلب در طب سنتی است. با مصرف این گیاه جریان خون رونده به قلب بیشتر می شود و انقباض قلبی بهبود پیدا کرده و باعث تنظیم ریتم قلب میگردد. مقدار مصرف همیشگی بین ۱۶۰ تا ۹۰۰ میلی گرم در روز می باشد که به مدت ۳ تا ۲۴ هفته استفاده می شود. از آنجایی که احتمال اختلال این داروی گیاهی با بعضی داروها وجود دارد بهتر است قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید.
دارچین یک درمان خانگی مفید برای تپش قلب می باشد. این ماده دارای مواد مغذی و ترکیبات شیمیایی زیادی است که میتوان به منیزیم و پتاسیم اشاره کرد. دارچین سبب بهبود جریان خون به قلب و پیشگیری از تجمع لیپوپروتئین های کم تراکم و همچنین برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود.
سخن آخر
امروزه با توجه به زندگی پرفشار افراد استرس و تپش قلب مشکل رایجی شده است. اگر شما هم نگرانی های زیادی در زندگی خود دارید و بابت آن ها مسائل جسمانی هم چون تپش قلب یا تنگی نفس را تجربه می کنید بهتر است که حتماً به یک مشاوره روانشناسی مراجعه کنید. این را بدانید که گاهی با برطرف شدن مسائل روحی و روانی، مشکلات جسمانی وابسته به آن هم خود به خود رفع میشوند.