بازی کودکان | اهمیت و چگونگی بازی کودکان تا شش سالگی

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با بازی کودکان پیج اینستاگرام مؤسسه حامی را دنبال کنید.

بازی کودکان یک نیاز اساسی برای رشد و سلامت جسمانی، شناختی، اجتماعی و عاطفی در دوران کودکی و نوجوان محسوب می‌شود. بازی کودک او را برای رویارویی با زندگی در آینده آماده می‌کند. ممانعت از بازی کودک نیز می‌تواند آسیب‌هایی را وارد کند، چه بسا محدود کردن و بازداری کودکان از انجام بازی‌هایی که به آن‌ها علاقه دارند می‌تواند مسیر رشدی کودک را مختل سازد. در مقابل بازی با کودکان فواید بسیاری دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شکل‌گیری و بهبود رابطه عاطفی میان والدین و فرزندان اشاره کرد.
معمولا در زمان بروز اختلالات رفتاری و روانی کودکان مشاوران کودک به اثرات مثبت بازی کودکان در روند روان درمانی تاکید فراوان دارند. به همین دلیل والدین باید بازی کردن کودکان را موضوع مهمی تلقی نمایند. توصیه می کنیم برای کسب آگاهی بیشتر در خصوص مشاوره کودک و مراحل انجام آن کلیک کنید.

 

بازی کودکان

بازی در روانشناسی کودک یکی از نیازهای ضروری برای رشد محسوب می‌شود و به فعالیتی گفته می‌شود که کودک از سر شوق و میل انجام می‌دهد و هدفش لذت بردن و سرگرم شدن است. بازی‌ها طیف گسترده‌ای را در برمی‌گیرند که از جمله می‌توان به بازی‌های حرکتی، بازی‌های فکری، بازی‌های رایانه‌ای اشاره کرد.

بازی به کودکان این اجازه را می‌دهد تا از خلاقیت خود در جهت توسعه تخیل، قدرت فیزیکی، ادراکات شناختی و احساسی استفاده کنند. بازی کودکان برای رشد سالم مغز اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این‌ها در بسیاری موارد استعدادیابی کودکان و حتی آموزش مهارت‌های مهم در بازی‌هایی که انجام می دهند صورت می پذیرد.

اینفوگرافیک بازی کودکان

انواع بازی کودکان

کودکان به باری های مختلفی می پردازند که هر کدام از آن ها نشان دهنده احــساسات آن هاست. کودکان برای بروز هیجانات مختلف خود به بازی هایی رو می آورند که نیازهایشان را نشان می دهند. انواع بازی های کودکان شامل موارد زیر می شود:
1-بازی نمادین یا سمبولیک: بازی های نمادین که نقطه اوج بازی های کودکانه به حساب می آید، از دو سالگی شروع می شود و تا هشت یا نه سالگی ادامه می یابد. بازی نمادی از زمان شروع کودک به سخن گفتن آغاز می شود.
2-بازی جسمی: این نوع بازی از قدیمی ترین نوع است که موجب تــخلیه انرژی کودکان می شود و به صورت انفرادی یا گروهی انجام می دهد.
3-بازی تقلیدی: کودکان ابتدا تقلید را از پدر و مادر خود یاد می گیرند و حرکات و کارهای آنان را تکرار می کنند. بازی های تقلیدی نقش مهمی در رشــد شناختی کودک دارند. از جمله وسایل این بازی ها می توان به لوازم خانه داری، عروسک ها، پارچه خیاطی و انواع ماشین ها و… را نام برد.
4-بازی تخیلی: این نوع بازی ها ریشه در خــلاقیت کودکان دارد. رشد تخیل در کودکی باعث می شود تا در بزرگسالی به کاشفان و نویسندگاان و نقاشانی بزرگ تبدیل شوند.
5-بازی نمایشی: اولین بازی های نمایشی کودک در خانه آغاز می شود. زمانی که کودک سعی دارد مانند مادر لباس بپوشد یا پسر مثل پدر با وسایل خانه کار کند.در بازی نمایشی کودک علاوه بر تقلید نقش انتظارات خود را هم از آن بیان می کند.

بازی های سرگرم کننده والد و کودک

بازی کردن با کودک یکی از عوامل مؤثر در تربیت کودک است که باعث افزایش کیفیت رابطه والد و فرزندی می شود. علاوه بر این ها بازی با کودک رشد شناختی او را تسریع می بخشد.

بازی های سرگرم کننده که مادر یا پدر می تواند با کودک خود داشته باشد بدون استفاده از موبایل و تلویزیون شامل موارد زیر می شود:

_ساختمان سازی
_بازی با مداد و کاغذ
_معما و پازل برای افزایش ضریب هوشی
_شعبده بازی
_لی لی در فضای بسته
_بولینگ داخل سالن
_بازی حافظه
_بازی حباب ساز
_بازی گوش دادن جهت تقویت مهارت گوش دادن

ایده هایی برای بازی با کودکان در خانه

بازی کودکان راهی برای تخلیه انرژی و آموزش مهارت هاست. بازی زبان کودک است و توسط آن می توانید ارتباط مناسبی با کودک خود برقرار کنید. علاوه بر این بازی کردن با کودک یکی از انواع روش های تـشویق کودکان به حساب می آید. برخی بازی های مناسب برای کودکان شامل موارد زیر می شود:

نوزادان تا 9 ماهگی

بازی دالی موشه: در این بازی با دست های خود جلوی صورتمان را می گیریم و بعد دست ها را برمی داریم و دالی می گوییم. کودکان از این بازی خیلی لذت می برند.

بازی نگاه کن و بگو: در این بازی اشیای مختلف را به کودک نشان می دهیم و نام آن ها را به کودک می گوییم، مثلا این خرس کوچولوت هست. این کار باعث یادگیری اسامی مختلف هم می شود.

بازی اعضای بدن: این بازی برای یاد دادن قسمت های مختلف بدن به کودک است. مثلا چشمات کو؟ دستات کجاست؟

کودکان 1 تا 2 سال

بازی با توپ: یک توپ را به سمت کودک می فرستیم و از او می خواهیم آن را شوت کند. می توانیم سبدی را قرار دهیم و کودک توپ ها را به سبد بیندازد. این بازی هماهنگی چشم و دست را قوی می کند و می تواند در درمان اختلال هماهنگی رشدی نیز مفید باشد.

بازی با نقاشی: از کودکمان می خواهیم با مداد رنگی نقاشی بکشد و در مورد آن توضیح بدهد. کودکان با نقاشی کردن احساسات خود را بر روی کاغذ می آورند و از این طریق با شما ارتباط برقرار می کنند.

بازی با قابلمه: کودکان گاهی برای تشخیص حس شنیداری خود از وسایل مختلف استفاده می کنند. مثلا ممکن است کودک با قاشق چندین بار روی میز بزند. در این مواقع می توانید قابلمه ها را روی زمین بگذارید و کودک با قاشق یا چوب روی آن بزند.

کودکان 3 تا 4 سال

بازی حیوانات: اسم حیوانات مختلف را بگویید و از کودک بخواهید صدای آن را دربیاورد. مثلا گربه میگه چی؟ این فرصتی برای یادگیری کودک فراهم می کند.

بازی گرگم به هوا: این بازی راهی برای برون ریزی انرژی کودک است.بازی گرگم به هوا و قایم موشک جز بازی های مورد علاقه کودکان است که هیجانات آنان را تا حد زیادی تخلیه می کند.

کودکان 5 تا 8 سال

خمیر بازی: با کودک خود می توانید شکل های مختلفی از خمیر درست کنید. این کار خلاقیت را در کودک تقویت می کند.

داستان پردازی: برای کودک داستان های مختلف تعریف کنید و بعد از او بخواهید داستانی هم برای شما درباره موضوعی که مد نظرتان هست بسازد.

بازی معلم-شاگرد: در این بازی گاهی شما شاگرد می شوید و کودکتان به شما آموزش می دهد. خیلی از اصــول اخلاقی و آداب مدرسه رفتن در این بازی یاد گرفته می شود.

تأثیرات مثبت بازی کردن بر کودکان

فرآیند اجتماعی شدن کودک ضمن بازی کردن آغاز می شود و مهارت‌های اجتماعی و روانشناختی مختلفی در کودک پرورش پیدا می‌کند که موجب رشد هماهنگ دستگاه‌ها و اعضای بدن او می‌شود. این مهارت‌ها در آینده برای او تبدیل به فرصت‌هایی برای پویایی در جامعه می‌شود. برخی آثار مثبت بازی کردن عبارتند از:

_ به کودک اجازه می‌دهد که از قدرت تخیل و خیال پردازی کودک بهره ببرد و در این میان بسیاری از استعدادهای نهفته او شکوفا می‌شود.

_ با قوانین و رعایت قوانین آشنا می‌شود.

_ کودک در بازی احساساتش را می‌تواند به راحتی بروز دهد.

_ بازی کودکان سبب تقویت حواس پنجگانه می‌شود و در جهت کاهش اختلالات عصبی ـ رشدی باعث می شود که رشد مغزی کودک بهبود یابد.

_ سبب تقویت یادگیری کودک در سایر زمینه‌ها می‌گردد.

بازی‌های متناسب با سن کودک

والدین با بازی به کودکشان کمک می‌کنند تا به سلامت از نقاط عطف رشدی عبور کنند. شناخت اسباب بازی مناسب کودکان نیز از اهمیت زیادی برخوردار هست. در ادامه بازی کودکان در سنین مختلف را مرور می‌کنیم:

از تولد تا 6 ماهگی

تــربیت کودک از همان بدو تولد اهمیت فراوانی دارد به همین دلیل لازم است خانواده ها آگاهی و اطلاعات خود را افزایش دهند. در این سن یادگیری با اولین لبخند آغاز می‌شود. پاسخ لبخند در جواب لبخند او نیز یک بازی محسوب می‌شود. بهتر است در این سن اسباب بازی‌های امنی را که بیشتر مورد توجه کودک است در اختیارش قرار دهید و اجازه دهید آن‌ها را برای کشف به دهان خود ببرد. در جواب صداهایی که کودک از خود در می‌آورد شما نیز از خود صدایی در بیاورید. کودک خود را در معرض محیط قرار داده و به او اجازه دهید اطراف را ببیند.

7 تا 12 ماهگی

در این سن کودک شروع به حرکت و خزیدن می‌کند پس ایجاد یک محیط امن برای کاوش او اهمیت می‌یابد. فرصت‌هایی را فراهم کنید تا متوجه اثر اعمال خود بشود؛ مثلا زمانی که عروسکی که در دستش دارد، به زمین می‌افتد و یا اسباب بازی‌اش را خراب می‌کند، او را متوجه کنید که چه اتفاقی افتاده‌است. کودک در این سن شروع به شناخت خود می‌کند؛ اجازه دهید تصویر خود را در آینه ببیند.دادن فــرصت تجربه به کودک در تکامل رشد مغزی و هیجانی کودک تاثیر مثبتی دارد و نباید این فرصت را از او دریغ کرد.

بازی کودکان 1 تا 3 ساله

والدین در این سن می‌توانند با کودکشان بازی‌های متنوعی داشته باشند، از جمله آن‌ها؛

_ با بازی‌هایی مثل خوردن چای از یک لیوان خالی خلاقیت کودک را تقویت کنید.

_ فرصتی را فراهم کنید تا کودک با همسالان خود بازی کند و شما تنها نظارت داشته باشید.

_ به او اجازه دهید با پیاده‌روی و پریدن اندام خود را کشف کند.

_ به طور منظم با او کتاب‌های مصور بخوانید. قصه گویی برای کودکان در این سنین برای آن ها لذت بخش است.

_ بازی‌هایی مثل استوپ رقص را به همراه موسیقی با کودکتان انجام دهید.

4 تا 6 سالگی

 در این سن نیز والدین می‌توانند با جهت دهی در بازی‌ها،فرزندان شــاد و سالم تری پرورش دهند، برخی از این اقدامات عبارتند از؛

_ فرصتی برای آواز و رقص فراهم کنید.

_ درباره دورانی که او کوچکتر بود صحبت کنید و از او سوال کنید چه چیزهایی به یاد می‌آورد.

_ بازی‌هایی که که او نقشی متفاوت داشته باشد انجام دهید اجازه دهید در این نقش‌ها او پر رنگ‌تر عمل کند و نقش قدرتمند را داشته باشد.

_ زمانی را برای تعامل با دوستانش و همسالانش اختصاص دهید.

_ با توجه به اثرات مثبت بازی کردن و تـاثیر تشویق بر کودکان سعی کنید رفتارهای مثبت را از طریق بازی و تشویق در او نهادینه کنید.

نقش والدین در بازی کودکان

خانواده به عنوان اولین اجتماعی که کودکان به آن وارد می‌شوند دارای اهمیت زیادیست. چگونگی برخورد و واکنش به بازی کودکان از طرف والدین در آن‌ها احساسات متفاوتی را ایجاد می‌کند. والدین می‌توانند با انجام اقداماتی لحظات بازی کردن کودکانشان را مسرت بخش‌تر سازند. برخی از این اقدامات را مرور می‌کنیم:

_ والدین آزادی فــرزندان در خانواده را محترم شمرده و از محدود کردن کودکانشان ضمن بازی کردن پرهیز کنند و در بازی او دخالت نکنند، صرفا به عنوان یک همراه در کنار او باشند.

_ والدین ضمن انتخاب بازی برای کودکشان به سن، جنسیت و توانایی‌های فرزند خود دقت کنند، انتخاب وسایل بازی باید متناسب با رشد جسمی و ذهنی کودک بوده و بازی ها و آموزش ها نیز باید با ســن تربیت کودک تناسب داشته باشد.

_  بازی‌های گروهی در پــرورش مهارت های ارتباطی کودکان نقش بسزایی دارد. و همیاری با دیگران را آموزش می دهد.

تأثیرات محرومیت کودکان از بازی کردن

کودکان همواره نیازمند بازی هستند، محرومیت از بازی به معنای عدم وجود فرصت‌هایی است که کودک می‌تواند با بسیاری از تجربیات حساس و حیاتی زندگی آشنا شود. برخی از تاثیرات مخرب بازی نکردن برکودک عبارتند از:

_ بیشتر شدن پــرخاشگری کودکان و رفتار خشونت آمیز و ضد اجتماعی 

_ بروز افسردگی در کودکان، احساسات سرکوب شده، بیقراری مفرط و اضافه وزن

_ عدم رشد کافی در سیستم اعصاب مرکزی

_ کاهش عملکرد در نواحی اختصاصی مغز در حدود بیست تا سی درصد

سخن آخر

در طول سال‌های اخیر خواه ناخواه بسیاری از والدین تحت تاثیر جهانی که پر از رقابت و پیچیدگی است، قرار دارند. در نتیجه از همان کودکی خانواده در تلاش است تا فرزندانی آماده ورود به چنین جهانی پرورش دهد. امروزه متخصصان مشاوره کودک و ســلامت روان در جهت کاهش استرس خانواده در زمینه تربیت کودک نقش اساسی ایفا می‌کنند.

متخصصان کودک بازی آزاد را به عنوان یک ضرورت در دوران کودکی در نظر می‌گیرند. آن‌ها به والدین توصیه می‌کنند در بازی کودکان برنامه ریزی، فشرده سازی و زمانبندی را لحاظ نکنند. اما قطعا والدین برای ایمنی کودک باید نظارت داشته باشند. و بیشتر بازی‌ها باید توسط کودک هدایت شود. والدین می‌توانند برای افزایش آگاهی‌های خود در زمینه نحوه صحیح بازی کردن با کودکان و روش‌های صحیح تربیتی از مشاوره روانشناسی بهره‌مند شوند.

سؤالات متداول

انواع بازی‌های مناسب برای کودکان کدام‌اند؟

از بازی‌هایی که می‌توانید در خانه همراه با فرزندان خود انجام دهید بازی تعادل است. به بچه‌ها بگویید در حالی که در حال راه رفتن بر روی یک خط صاف هستند تعادل خود را حفظ کنند و همزمان می‌توانند لی‌لی کنند و یا مسیر را عقب عقب و برعکس طی کنند. همچنین قایم‌موشک از بازی‌های سنتی و لذت بخش برای کودکان است. بازی دیگری که می‌توانید در خانه همراه با فرزند خود انجام دهید بولینگ است. بسته به خلاقیت خود می‌توانید از چند بطری آب و یک توپ در این بازی استفاده کنید.