- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با درمان نگرانی بیش از حد پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.
شاید برای شما هم سوال باشد که نگرانی بیش از حد چیست و چگونه می توان آن را کنترل کرد. امروزه با توجه به دغدغه های دنیای ماشینی، روزانه شاهد مشکلات عصبی و انواع بیماری های روانی تنی و جسمانی هستیم. این نگرانی ها می توانند به مرور سلامت جسم و روان انسان را تهدید کنند. بنابراین درمان آن در اولویت قرار دارد. در این مقاله به نگرانی بیش از حد و درمان آن پرداخته شده است. همچنین توصیه می کنیم چنانچه با مشکلات روانی و استرس های مزمن مواجه هستید از طریق مشاوره روانشناسی برای تشخیص زودهنگام و درمان آن اقدام نموده و از وخیم تر شدن اختلالات روانی خود جلوگیری نمایید. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله کنترل استرس مراجعه کنید.
نگرانی بیش از حد چیست؟
برخی افراد دارای خلق و خوی نگران هستند و همیشه احتمال وقوع اتفاقات ناگوار را پیش بینی می کنند. به همین دلیل این افراد دچار اضطراب و بی قــراری می شوند. آن ها تصور می کنند که اگر به تعطیلات بروند اتفاق بدی در خانه آن ها خواهد افتاد. یا در سفرها اتفاق بدی برای آن ها یا خانواده شان پیش خواهد آمد و یا اگر با شریک زندگی شان بحث کنند همیشه به بدترین حالت فکر می کنند. این افراد معتقدند که اگر امور را تحت کنترل خویش در نیاورند، حوادث ناگوار دیگری برایشان اتفاق خواهد افتاد و نمی توانند آن را کنترل کنند.آن ها در مورد کار و وسایل مربوط به شغل شان دارای نگرانی هستند و مدام به این موضوع فکر میکنند که نکند مرا اخراج کنند. همچنین در مورد تصمیم گیری های مهم زندگی شان مانند ازدواج و یا مهاجرت دچار ناامنی روانی هستند که در آخر منجر به انتخاب راه های ناسازگارانه برای مقابله با نگرانی هایشان می شود. پیشنهاد می کنیم در این رابطه مقاله ریشه احساس ناامنی روانــی را مطالعه فرمایید.
اینفوگرافیک درمان نگرانی بیش از حد
درمان نگرانی بیش از حد | علائم و عوارض
نشانه های نگرانی بیش از هرچیز شامل موارد زیر می شود: اضطراب و نگرانی بیش از حد انتظار که در بیشتر روزها حداقل به مدت شش ماه در چند زمینه یا فعالیت روی می دهد، کنترل کردن این نگرانی را دشوار می کند.اگر نگرانی با چندی از علائم زیر همراه باشد نگرانی بیش از حد محسوب می شود.
بی قراری یا احساس عصبی یا خفیف بودن- به راحتی خسته شدن- مختل شدن مــهارت تمرکز یا تهی بودن ذهن- تحریک پذیری- تنش عضلانی- اختلالات خــواب- اضطراب و نشانه های جسمی، ناراحتی یا اختلال قابل ملاحظهای در عملکرد اجتماعی شغلی یا زمینه های مهم دیگر ایجاد می کند.
برای اطلاع بیشتر از عــلائم استرس و اضطراب کلیک کنید.
عوارض و پیامد ها
برای افرادی که بیش از حد نگران هستند به تدریج این نگرانیها منجر به بیماریهای روانتنی می شود. آن ها در قسمت های مختلف بدن خود دردهای عضلانی بیشتری را تجربه می کنند. نگرانی های بیش از حد باعث مشکلات در گوارش، تند شدن ضربان قلب، خستگیهای شدید، سردرد های مداوم، ناتوانی در تمرکز و خشکی دهان شود. فردی که نگران است حتی ممکن است به سمت عادت های مضر مانند روی آوردن به مواد مخدر، پرخوری یا کشیدن سیگار بپردازد. علاوه بر این در تحصیل و کار این افراد هم مشکلات زیادی پیش می آید. برای اطلاع بیشتر از عــوارض استرس کلیک کنید.دلایل نگرانی بیش از حد
دلایل که برای نگرانی وجود دارد این است که برخی ها تصور می کنند با نگرانی میتواند تمام جوانب ماجرا را بسنجند. این افراد معمولاً کار خود را نمی توانند کنترل کنند و تم تهدید و خطر دارند. آنها دچار خــطاهای شناختی فاجعه سازی هستند. یعنی با دیدن هر اتفاقی آن را به بدترین شکل ممکن تعبیر و تفسیر می کند. آنان فکر میکنند با نگرانی میتوانند با مشکلات مقابله کنند.1-تجارب کودکی
برخی اوقات تجارب کودکی می توانند زمینهساز نگرانی های بیش از حد در بزرگسالی شود. به این صورت که بچه ای که در کودکی زیاد مریض میشد یا تصادف بد یا مــرگ عزیز خود را از نزدیک تجربه کرده بود، دچار تــرس از آینده و این باور مرکزی میشود که خودش، دنیا و دیگران و آینده جای نا امنی است. این افراد به تدریج در برابر هر موقعیتی که قرار می گیرند علائم فیزیولوژیکی را تجربه می کنند و رفتارهای ایمنی بخش انجام میدهند تا اضطراب خود را کاهش بدهند. آنها دچار چرخهای باطل می شوند که نهایتاً فرسایش را برایشان به دنبال خواهد آورد.2-اختلال پس از سانحه
نگرانی بیش از حد یا اختلال استرس پس از سانحه نیز در ارتباط است. اختلال پس از سانحه بعد از وقوع حوادث دردناک برای خود یا یکی از عزیزان رخ می دهد. اگر این اختلال درمان نشود به تدریج منجر به نگرانی بیش از حد می شود. نگرانی بیش از حد شدیدتر و گسترده تر از اختلال پس از حادثه است.3-مشکلات شناختی
برخی افراد تصور مثبتی در مورد نگرانی دارند. آنان این گونه میاندیشند که نگرانی یعنی راهحل پیدا کردن برای مشکل یا دستیابی به هدف. فکر میکنند نگرانی باعث بهتر کنار آمدن با واقعیت میشود و حتی باعث عدم وقوع اتفاقات ناخوشایند می شود. در یک کلام نگرانی را این طور تفسیر می کنند که یعنی ما انسان های مسئولیت پذیری هستیم.یکی دیگر از دلایل نگرانی فرایندهای شناختی افراد است. کسانی که اطلاعات مبهم را تهدید کننده ارزیابی می کنند، دچار دلشوره و استرس می شوند. آن ها برای هر چیزی به اطلاعات بیشتر نیاز پیدا میکنند تا خیالشان راحت شود.
4-وسواس فکری
افرادی که وسواس فکری عملی مداوم دارند و نمی توانند آن را کنترل کنند دچار نگرانی هم می شوند. تفاوت بین این اختلال این است که وسواس های فکری افکار عجیب و غریب و بی مورد هستند و به صورت ناخواسته به ذهن خطور می کنند و بیشتر به یک مورد خاص مربوط می شود. در حالی که در نگرانی افکار به رویدادهای واقعی زندگی محدود میشوند. اگر وسواسهای فکری درمان نشود به تدریج زمینه بروز نگرانی های بیش از حد و اخــتلال اضطراب فراگیر را هم فراهم می کند.5-افسردگی و نگرانی بیش از حد
نگرانی بیش از حد با برخی اختلالات روانی مانند افــسردگی و اضطراب پس از حادثه و وسواس های فکری در ارتباط است. نگرانی های بیش از حد و ترس و اتفاقات ناگوار به تدریج منجر به بروز افسردگی میشود چرا که افسردگی نوعی احساس پوچی است که امید خود را به زندگی از دست میدهد. اما افسردگی تفاوتهایی با نگرانی های بیش از حد دارد از جمله اینکه فردی که بیش از حد نگران است دلواپس محتوای شناخته شده و متمرکز بر رویدادهای آینده است. اما در افراد افسرده محتوای شناخت نشخــوار ذهنی است و بر رویدادهای گذشته متمرکز است.ارتباط الگوهای فکری با نگرانی بیش از حد
برخی از الگوهای فکری که منجر به نگرانی بیش از حد می شود شامل موارد زیر است:- تعمیم افراطی: هر چیزی که شباهتی کمی با شی یا رویداد فردی که از آن اجتناب میکنید داشته باشد برای شما خطرناک محسوب می شود. صدا، چهره، بو و اعمال افرادی که شما را به یاد آن چیز ترسناک می اندازد مضطرب تان می کند و به خیالپردازی درباره اینکه چگونه ممکن است رویدادی که کاملاً طبیعی است به شما صدمه میزند، می پردازد.
- ادراک انتخابی: فقط به جنبه های منفی مسائل توجه می کنید و افــکار منفی در ذهن می پرورانید. ممکن است یک رویداد خاص چند جنبه داشته باشد اما شما فقط به جنبه منفی آن می پردازید. اگر واقعاً احساس اضطراب کنید ممکن است برای اینکه ثابت کنید اضطراب شما بجاست، حتی به دنبال حقایق منفی نیز بگردید.
- فاجعه آمیز کردن: این یک نوع از تله های ذهنــی است. در واقع شما مسائل را بیش از اندازه بزرگ می کنید و به بدترین نتیجه فکر می کنید. هرچیز به نظر شما طاقت فرسا است. هر نوع احتمال مثبت را نادیده می گیرید. زیرا خود را متقاعد نموده اید که تنها نتیجه ممکن فاجعهآمیز است.
- تفکر خودکار: زمانی که ذهن تان درگیر چیزی می شود که سعی دارید از آن اجتناب کنید، عینیت خود را از دست میدهید. نمی توانید آن را از خود دور سازید و کنترل ذهــن خود را نخواهید داشت. به مرور این دل مشغولی به صورت غیر ارادی در می آید و زندگی را تباه میکند.
- انعطاف ناپذیری: مسایل را به صورت سیاه و سفید می بینید. همه چیز یا خوب است یا بد و با توجه به وجود الگوهای تعمیم افراطی، ادراک انتخابی و اغراقآمیز کردن بیشتر مسایل به نظرتان بد و منفی می رسد.
برخی دیگر از الگوهای فکری مرتبط با نگرانی بیش از حد
- استدلال دوری: به خود می گویید این واقعیت را که کنتــرل اضطراب خود را ندارم، ثابت می کند که واقعاً نمی توانم از عهده آن برآیم. اضطراب را دلیلی بر وجود نقص در خود می پندارید.
- درماندگی: احساس میکنید رویدادهای منفی که رخ میدهد خارج از کنترل شما است. امکان استفاده از مهارت های مقابله ای خود را برای کنترل اضطراب نادیده می گیرید.
- کمال گرایی: خود را متقاعد می کنید که باید کامل باشید و چون می ترسید نتوانید به انتظارات خود جامه عمل بپوشانید احساس اضطراب و تنش می کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه غلبــه بر کمال گرایی کلیک کنید.
- انتظارات غیر واقع بینانه: کمال گرا هستید و یک زندگی عاری از هر نوع مشکل امتحان و ضربه می خواهید.
درمان نگرانی بیش از حد
نگرانی بیش از حد، مشکلات روانی و جسمانی زیادی همراه دارد. لازم است در صورتی که نگرانی شما بیش از حد شد برای درمان آن اقدام نمایید و در این مورد بهره مندی از مـشاوره کنترل استرس الزامی است چرا که استرس و نگرانی بیش از حد در صورتی که از کنترل خارج شود آثار جبران ناپذیری بر جسم و روان فرد دارد. برخی راه های درمان نگرانی بیش از حد شامل موارد زیر می شود:1-پذیرش نگرانی
بپذیرید که نگرانی بخشی از زندگیتان است و هر کسی ممکن است دچار آن شود. اگر در مورد خود به شیوه منفی فکر می کنید نه تنها از نگرانی بلکه از عــزت نفس پایین هم رنج خواهید برد. زمانی که متوجه افکار غیرمنطقی می شوید جلوی افکار خود را بگیرید و منطقی فکر کنید. نگرانی بخشی از زندگی است که هر کسی ممکن است دچار آن شود.این نگرانی به این معنا نیست که شما انسان احمق، ضعیف یا جزء افراد دارای شخصیت های روان رنجور هستید، بلکه به علت انسان بودن شما است. شما باید مهارتهای مقابله با اضطراب را بیاموزید و نیروی با ارزش خود را با تنبیه و سرزنش بیهوده هدر ندهید.
2-با مشکلات روبرو شوید
در مورد مقابله با اضطراب و نگرانی اجتناب و مکانیسم دفاعی فــرار یکی از سبک های مقابله ای مشکل زا است. اجتناب در کوتاه مدت نگرانی را کاهش می دهد. اما چون مسئله یا موضوع را کاملاً برطرف نمیکند در طولانی مدت موجب مشکلاتی می شود. به بیان دیگر چون اجتناب موجب تسکین موقت میشود روش وسوسه انگیزی برای مقابله با اضطراب است. شما ممکن است از افراد و مکان ها و تکالیفی که زندگی را مشکل می کند دوری کنید.تا زمانی که با این منابع روبرو نشوید خود به خود مرتفع نمیشود. هرچه بیشتر از این عوامل اجتناب کنید بیشتر به سراغ شما می آیند. از آنجا که فرد به طور دائم گوش به زنگ است هیچ وقت احساس آرامــش نمی کند. هیچ وقت نمی دانید که عامل نگرانی چه زمانی ظاهر خواهد شد.
متاسفانه با این که این کار در کوتاه مدت پاسخ مقابله ای مفید است اما پیامدهای منفی بسیاری دارد. افراد سرکوب گر سعی می کنند خود و دیگران را متقاعد کنند که مشکلات آنها را ناراحت نمی کند آنها احساسات خود را کاملاً تجربه و بیان نمیکنند. این افراد ســلامت روان خود را بهعنوان تاوان رفتار خود از دست می دهند. افراد سرکوبگر در مقابل علائم استرس از قبیل فشار خون بالا، درد و ناراحتی آسیب پذیر هستند.
3-ثبت احساسات و افکار
زمانی که روی نگرانی و اضطراب کار می کنید، یادداشت برداری مناسب است. یادداشت برداری چند نکته مفید دارد: باعث می شود از زمان و مکانی که مضطرب میشوید آگاهی یابید و این اطلاعات در مهارتهای مقابلهای به شما کمک میکند. زمانی که از پیشرفت های خود یادداشت برمی دارید می توانید از موفقیت های خود لذت ببرید. هنگامی که انتظارات بالایی دارید پیشرفت های کوچک به چشم شما نمی آیند.به خاطر داشته باشید اهداف بزرگ با گام های کوچک به دست می آید. مهارتهای مقابلهای مفید و اثربخش را از مهارتهای مقابله ای نامناسب تشخیص دهید. با مشاهده پیشرفت خود می توانید روش هایی را که برای کاهش اضطراب به کار می برید به دقت تنظیم و هماهنگ کنید. پیشنهاد می کنیم در این رابطه مقاله تاثیر نوشتن در کاهش استرس را مطالعه فرمایید.
4-پرهیز از کمال گرایی
کساانی که مضطرب میشوند انتظارات نامعقولی دارند و بیش از اندازه نگران اشتباهات جزئی هستند. زمانی که نگران هستید نمی توانید آرام باشید و از زندگی لذت ببرید. با عمل به پیشنهادات زیر میتوانید کمالگرایی را مهار کنید:- احساس ارزشمندی خود را در گرو پیشرفت ها ندانید: اگر اصرار دارید بخشی از عزت نفس خود را به پیشرفت های تان ربط دهید از واقع بینانه بودن اهداف تان مطمئن شوید.
- سبک تفکر کمال گرایانه خود را شناسایی و کنترل کنید و بکوشید تا اینگونه حرف نزنید: " باید بتوانم تمام کارها را درست انجام دهم"، " همیشه همه چیز باید طبق انتظار من پیش برود"
- به جنبههای مثبت توجه کنید: زمانی که بی جهت نگران میشوید باید حواس خود را پرت کنید. یک راه برای پرت کردن حواس، تغییر کانون توجه از افکار منفی به افکار مثبت و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص روانشناسی مثبت گرایی است.
- زمانی را صرف تفریح کنید: اگر در مورد بعضی موضوعات کمال گرا هستید حداقل در مورد همه کمال گرا نباشید.
5-کنترل گر نباشید
افرادی که میل به کنترل مسائل دارند همانند افرادی که نیاز به تاییــد شدن از جانب دیگران دارند دچار اضطراب می شوند. این افراد زمانی که کنترل ندارند احساس وحشت زدگی و ناکامی میکنند و هنگامی که کنترل دارند چون نمی دانند تا چه مدت دوام مییابد مضطرب هستند. رهایی از دام کنترل آسان نیست. اما میل به مهار کنترل مهمی برای زندگی آرام است. راه های رهایی از کنترل شامل موارد زیر می شود:- پذیرش: این حقیقت را بپذیرید که اگر قرار است چیزی اتفاق بیفتد حتی اگر آن را نخواهید رخ خواهد داد. توجه داشته باشید که با پذیرش واقعیت هاست که دنیا اداره می شود هر چند ممکن است پذیرش واقعیت به اندازه کنترل آن ها خوشایند نباشد.
- شوخ طبعی: از شوخ طبعی به عنوان یکی از مهارت های مقابله ای استفاده کنید. دست برداشتن از تلاش برای کنترل مسائل زندگی احتمالاً وحشتناک است اما استفاده از شوخ طبعی کمک می کند تا نسبت به این وحشت دخالتی پذیرا و صمیمانه پیدا کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه مکانیسم دفاعی شوخ طبعی کلیک کنید.
- اعتماد کردن: مطمئن باشید که اکثر مسائل حل خواهند شد. آرام و امیدوار بودن به رویدادهای مثبت و خوشایند زندگی بهتر از ناراحت و مضطرب بودن درباره خطر رویدادهای منفی است.
- شکیبایی: بدون داشتن کنترل شاید کارها خوب انجام نشود اما بالاخره خوب اداره می شود. برای مطالعه مقاله روش های کنترل زندگی کلیک کنید.
6-خود آرام سازی
اضطراب و نگرانی به فروپاشی بهترین زندگی و برانگیختگی منجر می شود. بنابراین اگر آرام شوید راحتتر میتوانید با نگرانی مقابله کنید. یکی از راه های خود آرام سازی متمرکز کردن توجه بر بدن است. تنفس ضربان قلب و سایر علائم برانگیختگی بدنی مانند تنیده شدن عضلات و تعریق کف دست را مورد توجه قرار دهید. اگر علائم استرس و اضطراب را مشاهده کردید وقت آن است که از خود آرام سازی استفاده کنید.مثلاً زمانی که ذهنتان سراغ افکار منفی می رود و اتفاقات ناخوشایند را پیش بینی می کند ممکن است بدنتان علائم اضطراب را نشان دهد به جای اینکه وحشت کنید و کنترل خود را از دست بدهید به خودتان بگویید لازم است نفس عمیق بکشم و آرام باشم. مزیت استفاده از واکنشهای بدنی به عنوان علامتی برای خود آرام سازی این است که احساس می کنید در هر شرایطی آماده مقابله با نگرانی ها هستید. برای آشنایی بیشتر با تــکنیک های آرام سازی خود کلیک کنید.
7-کنترل رژیم غذایی و ورزش
اگر از نگرانی بیش از حد و اضطراب رنج می برید بهتر است توسط پزشک معاینه شوید. علاوه بر معاینه پزشکی مشورت با یک مــشاوره تغذیه برای داشتن تغــذیه سالم نیز مفید است. مواردی که باید مورد توجه قرار گیرد نیکوتین و کافئین است. این دو ماده شیمیایی محرک هستند و اضطراب را افزایش می دهند.به خاطر داشته باشید که علاوه بر قهوه و چای بسیاری از نوشیدنی های دیگر دارای کافئین هستند. حفظ تعادل در مصرف قند نیز مهم است. بعد از دریافت یک رژیم غذایی بهتر است ورزش مناسب را در نظر داشته باشید. ورزش مهارت مقابله ای خوبی است زیرا در سلامت جسم و روان نقش مهمی دارد.
8-پرهیز از خود درمانی
اگر نگرانی بیش از حد باعث اختلال در امور مهم زندگی می شود تا آنجا که امکان دارد سعی کنید به متخصص مراجعه کنید و درمان با دارو یا الکل خودداری کنید. این خود درمانی ها غالباً باعث کاهش توانایی ذهنی شما می شود و کارکرد شما را پایین می آورد.علاوه بر این الکل هوشیاری فرد را در همکاری با دیگران کاهش می دهد و مـهارتهای زندگی را به شدت مختل میکند و احساس خودکارآمدی را تضعیف می کند. خود درمانی اغلب وسوسه انگیز است. در دراز مدت تحمل زحمت و تسلط یافتن بر مهارتهای مقابلهای بسیار بیشتر از آرامش موقت ناشی از دارو یا الکل به عزت نفس شما کمک می کند.