سریع ترین راه درمان زردی نوزاد | از تغذیه با شیر مادر تا تعویض خون

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با درمان زردی نوزاد پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

سریع ترین راه درمان زردی نوزاد چیست؟ اختلال زردی در نوزادان، تغییر رنگ پوست و قسمت سفید(صلبیه) چشم است که به دلیل وجود بیش از حد ماده ای به نام بیلی روبین در خون ایجاد می شود. بیلی روبین زمانی تشکیل می شود که بدن، گلبول های قرمز را تجزیه می کند. کبد معمولاً بیلی روبین را از خون پردازش و حذف می کند. زردی در نوزادان معمولاً به دلیل افزایش طبیعی در تجزیه گلبول های قرمز خون و این واقعیت به وجود می آید که کبد نابالغ آن ها در حذف بیلی روبین از جریان خون کارآمد نیست. با رشد نوزاد و کبد او، زردی نوزاد نیز در اغلب مواقع از بین می رود. در صورت نیاز به درمان، سریع ترین راه درمان زردی در نوزاد شیوه ای است به نام فوتوتراپی. در موارد نادر نیز به درمان هایی چون تعویض خون نیاز می شود.  

زردی چیست؟

زردی نوزاد در حقیقت زرد شدن پوست نوزاد و چشم او است که بسیار شایع بوده و زمانی رخ می دهد که نوزادان سطح بالایی از بیلی روبین داشته باشند. رنگدانه زردی در طی تجزیه طبیعی گلبول های قرمز تولید می شود. در نوزادان بزرگتر و بزرگسالان، کبد مسئولیت پردازش و حذف بیلی روبین را بر عهده دارد و سپس آن را از طریق دستگاه روده عبور می دهد. با این حال، کبد در حال رشد نوزاد تازه متولد شده، برای حذف بیلی روبین به اندازه کافی بالغ و قوی نیست.
خبر خوب این است که در بیشتر موارد، زردی نوزاد به‌ خودی خود از بین می‌رود زیرا کبد رشد می‌کند و کودک شروع به تغذیه کردن می‌کند و همین امر به عبور و حذف بیلی روبین از بدن کمک می‌کند. در بیشتر موارد، زردی در عرض ۲ تا ۳ هفته از بین می رود. زردی که بیش از ۳ هفته ادامه داشته باشد نشانه یک بیماری زمینه ای خواهد بود. سطوح بالای بیلی روبین کودک را در معرض خطر ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر اشکال آسیب مغزی قرار می دهد. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می کند که همه نوزادان تازه متولد شده قبل از ترخیص از بیمارستان و یک بار هم زمانی که نوزاد بین ۳ تا ۵ روزه است از نظر میزان زردی معاینه شوند.  

اینفوگرافیک سریع ترین راه درمان زردی نوزاد

علائم زردی نوزاد

با افزایش سطح بیلی روبین نوزاد، زردی از سر حرکت می کند تا بازوها، تنه و در نهایت پاها را درگیر کند. اگر سطح بیلی روبین بسیار بالا باشد، نوزاد زیر زانوها و بالای کف دستانش زرد می شود. یکی از راه‌های آسان برای بررسی زردی این است که انگشت خود را روی پوست کودک فشار دهید و به این صورت عبور خون را موقتاً کند کنید. هنگامی که این کار را انجام می دهید، پوست معمولی بعد از برداشتن انگشت سفید می شود، اما پوست زردی گرفته، زرد باقی می ماند. کودکان بزرگتر و بزرگسالان زمانی که میزان بیلی روبین در خون آن ها بیش از ۲ میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) باشد دچار زردی هستند.
نوزادان تازه متولد شده زمانی که بیش از ۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بیلی روبین در خون خود داشته باشند، زردی آن ها ظاهر می شوند. تشخیص و درمان زردی نوزاد بسیار مهم است زیرا سطوح بالای بیلی روبین می تواند باعث آسیب دائمی به مغز نوزاد شود. این آسیب مغزی کرنیکتروس نامیده می شود. امروزه به دلیل افزایش آگاهی و درمان موثر زردی نوزاد، کرنیکتروس بسیار نادر است. زردی به خودی خود هیچ علامت بالینی ایجاد نمی کند، اما علت زمینه ای ممکن است با علائمی مانند ظاهر ناخوشایند پوست،  تب بالا و تغذیه ضعیف دیده شود. در این رابطه مطالعه مقاله بیماری پوستی کودکان پیشنهاد می شود.  

علت زردی نوزدان

برخی نوزادان بیش از بقیه مستعد ابتلا به زردی هستند و درجات این ابتلا نیز بین نوزادان متفاوت است اما به طور کلی زردی در نوزادان معمولاً به این دلیل رخ می دهد که کبد آن ها به اندازه کافی بالغ نیست تا بیلی روبین را از خون خارج کند. زردی گاهی به دلایلی از شرایط پزشکی نیز ایجاد‌ می شود از جمله دیابت مادر و پلی سیتمی، وضعیتی که در آن کودک با گلبول های قرمز اضافی متولد می شود و به زردی منجر می شود. سندرم کریگلر نجار و سندرم لوسی-دریسکول نیز شرایطی هستند که می توانند باعث زردی شوند. در ادامه به چند دلیل دیگر اشاره شده است.

1-زردی فیزیولوژیک

شایع ترین شکل زردی در نوزادان است. کبد نوزاد مهم ترین نقش را در تجزیه بیلی روبین ایفا می کند. نوع بیلی روبین که باعث تغییر رنگ زرد زردی می شود، بیلی روبین غیرمستقیم نامیده می شود. این شکل از بیلی روبین به راحتی از بدن نوزاد خارج نمی شود. کبد او این بیلی روبین غیر کونژوگه را به بیلی روبین کونژوگه یا مستقیم تبدیل می کند که راحت تر دفع می شود. کبد نوزاد تازه متولد شده نابالغ است، بنابراین کار کونژوگه و حذف بیلی روبین به خوبی انجام نمی شود.
همین امر باعث افزایش بیلی روبین شده که خود منجر به تغییر رنگ پوست و چشم می شود. با کاهش سرعت تجزیه گلبول های قرمز و بالغ شدن کبد نوزاد، زردی به سرعت از بین می رود. زمانی که زردی به تنهایی ناشی از این عوامل باشد، به آن زردی فیزیولوژیک می گویند.

2-ناسازگاری فاکتور رزوس (Rh)

زردی نوزاد در موارد ناسازگاری گروه خونی مادر و جنین قابل مشاهده است. بدن مادر در واقع آنتی بادی هایی تولید خواهد کرد که به سلول های خونی جنین حمله می کند. این امر باعث تجزیه گلبول های قرمز و در نتیجه افزایش ترشح بیلی روبین از گلبول های قرمز می شود. گلبول های قرمز سالم را می توان در شرایطی به نام همولیز از بین برد.

3-سفالوهماتوما

یک کبودی بزرگ پوست سر به نام سفالوهماتوما می تواند در طول فرآیند زایمان ایجاد شود. چنین کبودی در واقع مجموعه ای از خون لخته شده درست در زیر سطح پوست است. همانطور که بدن به طور طبیعی این خون لخته شده را تجزیه می کند، مقدار زیادی بیلی روبین به یکباره آزاد می شود. این افزایش ناگهانی بیلی روبین سرم ممکن است برای کبد کودک بیش از حد باشد و زردی ایجاد شود.

4-بلعیده شدن خون توسط نوزاد

گاهی اوقات نوزاد هنگام تولد خون می بلعد. این خون بلعیده شده در روده نوزاد شکسته شده و در جریان خون جذب می شود. همانطور که خون اضافی از یک لخته خون باعث افزایش بیلی روبین سرم می شود، این نیز به همان شکل خواهد بود. سایر علل زردی نوزاد:

• نوزادان نارس (کودکان متولد شده قبل از هفته ۳۷ بارداری)
• خونریزی های داخلی
• مشکلات کبدی وجود یک عفونت کمبود آنزیم
• یک ناهنجاری در گلبول های قرمز خون کودک

 

تشخیص زردی نوزاد

بیمارستان، اکثر مادران و نوزادان را ظرف ۷۲ ساعت پس از زایمان ترخیص می کند. بسیار مهم است که والدین نوزادان خود را چند روز پس از تولد برای معاینه نزد پزشک ببرند زیرا سطح بیلی روبین پس از تولد به اوج خود می رسد. رنگ زرد متمایز تأیید می کند که نوزاد زردی دارد یا خیر. اگر پزشک از زردی نوزاد آگاه است و شما نیز کودک خود را در خانه زیر نظر دارید دقت کنید که‌ اگر زردی به بازوها یا پاها سرایت کرد یا بیش از یک هفته طول کشید، با پزشک تماس بگیرید.
قبل از درمان نوزاد، باید علت دقیق زردی نوزاد مشخص شود. در برخی موارد، معاینه دقیق توسط متخصص اطفال تنها چیزی است که لازم است. در موارد دیگر، آزمایش خون ممکن است مورد نیاز باشد.

• بررسی سطح بیلی روبین سرم: بر اساس این آزمایش، پزشک درخواست انجام آزمایشات تکمیلی را مطرح می کند. برخی از پزشکان از دستگاهی استفاده می کنند که بیلی روبین پوستی را اندازه گیری می کند، مانند BiliCheck، بنابراین نیازی به خون گیری نیست. این ابزار غربالگری اکنون به طور گسترده در کلینیک های سرپایی نوزادان، مطب ها و بخش های اورژانس برای به دست آوردن یک تخمین سریع و غیر تهاجمی از درجه هیپربیلی روبینمی استفاده می شود.
• تست کومبس برای وجود آنتی بادی هایی که گلبول های قرمز نوزاد را از بین می برند، بررسی می کند.
• شمارش کامل خون(CBC): روش تشخیصی دیگری است که انجام می شود. شمارش رتیکولوسیت ها برای اطمینان از اینکه کودک شما به اندازه کافی گلبول های قرمز جدید تولید می کند انجام می شود.
• برخی از بیماری های گلبول قرمز در افراد مدیترانه ای تبار بیشتر یافت می شود. در چنین مواردی، ممکن است لازم باشد نمونه‌های خون برای وضعیتی به نام کمبود G6PD بررسی شود. برای آگاهی بیشتر درباره آزمایشات بعد از تولد نوزاد کلیک کنید.

تشخیص زردی در خانه

بیشتر موارد زردی که در نوزادان روی می دهد طبیعی است اما گاهی اوقات زردی می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد که نیازمند بررسی خواهد بود. زردی شدید همچنین خطر رسیدن بیلی روبین به مغز را افزایش می دهد که باعث آسیب دائمی مغز می شود. در صورت مشاهده علائم زیر فورا با پزشک تماس بگیرید.

• زردی گسترش می یابد یا شدیدتر می شود.
• کودک بیش از ۳۸ درجه تب می کند و به نظر می رسد کودک بیمار است.
• رنگ زردی کودک تیره تر می شود. در تنفس مشکل دارد.
• کودک تغذیه خوبی ندارد. بی حال و خواب آلوده به نظر می رسد و گریه های بلند سر می دهد.

 

سریع ترین راه درمان زردی نوزاد

زردی خفیف معمولاً با به رشد کافی رسیدن کبد نوزاد خود به خود برطرف می شود. تغذیه مکرر(بین ۸ تا ۱۲ بار در روز) به نوزادان کمک می کند تا بیلی روبین را از بدن خود حذف کنند. زردی شدیدتر به درمان های دیگری نیاز خواهد داشت.

1-فوتوتراپی، سریع ترین راه درمان زردی در نوزاد

زردی قابل توجه اغلب با فتوتراپی درمان می شود که شامل قرار دادن نوزاد تازه متولد شده روی گرمکن زیر چراغ های مخصوص است. این نورها می توانند به پوست کودک نفوذ کرده و بر سطوح بیلی روبین بدن کودک تأثیر بگذارند. نور، بیلی روبین را به لومی روبین تبدیل می کند که به راحتی توسط بدن کودک کنترل می شود. شکل و ساختار مولکول های بیلی روبین به گونه ای تغییر می کند که می توانند هم از طریق ادرار و هم از طریق مدفوع دفع شوند.
این درمان بسیار شبیه کاری است که در غرفه های سولاریوم(برنزه کننده) انجام می شود. عینک مخصوص یا سایه ای روی چشمان کودک قرار می گیرد تا از تابش نور به چشمان او محافظت شود. این شیوه سریعترین راه درمان زردی در نوزاد می باشد.
دو عامل در مورد شروع کردن یا عدم درمان فتوتراپی موثر است: سن کودک و سطح بیلی روبین. کودکان کوچکتر با سطوح بیلی روبین بالاتر اغلب نیاز به درمان فوتوتراپی دارند. تصمیم برای شروع فتوتراپی به نظر پزشک اطفال و سطح راحتی والدین بستگی دارد. اگر فتوتراپی استاندارد برای کاهش سطح بیلی روبین نوزاد موثر نباشد، پزشک درمان های دیگری را پیشنهاد می کند.

2-سریع ترین راه درمان زردی نوزاد | پتوی فیبرنوری

کودک روی یک پتوی فیبر نوری قرار داده می شود و یک چراغ دیگر به آن اضافه می شود. در نهایت چنانچه تمام این درمان ها مؤثر واقع نشوند، نوزادان اغلب یک بیماری جدی دارند که باعث زردی آن ها شده است. زردی فیزیولوژیک(شایع ترین شکل) تقریباً هرگز به درمان فراتر از فتوتراپی نیاز ندارد. هنگامی که تمام درمان های دیگر نتوانسته اند سطح بیلی روبین را به اندازه کافی کاهش دهند آخرین راه حل تعویض خون است.

3-سریع ترین راه درمان زردی نوزاد | تعویض خون

در این درمان، خون نوزاد با خون اهدایی مبادله می شود. این یک روش بسیار تخصصی است و فقط در مراکزی انجام می شود که متخصص نگهداری و مراقبت های ویژه از کودکان بدحال هستند. زمانی که زردی شدید به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد، ممکن است نوزاد نیاز به تعویض خون داشته باشد. شامل برداشت مکرر مقادیر کمی از خون و جایگزینی آن با خون اهداکننده است، در نتیجه بیلی روبین و آنتی بادی های مادر رقیق می شود.

4-سریع ترین راه درمان زردی نوزاد | درمان خانگی

نور خورشید به تجزیه بیلی روبین غیرمستقیم کمک می کند تا کبد کودک بتواند آن را راحت تر پردازش کند. قرار دادن کودک جلوی یک پنجره با نور خوب به مدت ۱۰ دقیقه دو بار در روز اغلب تنها چیزی است که برای کمک به درمان زردی خفیف لازم است. هرگز نوزاد را زیر نور مستقیم خورشید قرار ندهید. اگر سطح بیلی روبین بیش از حد بالا باشد، ممکن است لازم باشد کودک زیر نور خاصی قرار گیرد.
گاهی اوقات، با نظارت دقیق می توان چراغ هایی را در خانه نصب کرد که کار فوتوتراپی را انجام دهد. پزشک با همراهی والدین تصمیم می گیرد که آیا درمان با فتوتراپی شروع کند یا خیر. اگر سطح بیلی روبین نوزاد بسیار بالا باشد یا اگر کودک بیمار به نظر برسد، به احتمال زیاد درمان خانگی کافی نبوده و برای درمان در بیمارستان بستری خواهد شد.  

سریع ترین راه درمان زردی نوزاد | پیشگیری

در بیشتر موارد، زردی قابل پیشگیری نیست. بهترین راه برای جلوگیری از زردی این است که اطمینان حاصل کنید کودک مایعات کافی دریافت می کند. در دوران بارداری گروه خونی خود را آزمایش کنید و سپس پس از تولد، در صورت لزوم، گروه خونی کودک نیز آزمایش می شود تا احتمال ناسازگاری گروه خونی که می تواند منجر به زردی نوزاد شود بررسی شود. در عین حال اگر نوزاد زردی دارد، راه هایی برای پیشگیری از تشدید آن وجود دارد که می توانید امتحان کنید.
توجه داشته باشید که کودک به اندازه کافی از طریق شیر مادر تغذیه کند. تغذیه ۸ تا ۱۲ بار در روز به کودک در چند روز اول تضمین می کند که کودک شما دچار کم آبی نمی شود و همین امر به عبور و حذف سریعتر بیلی روبین از بدن او کمک می کند. برای آگاهی بیشتر درباره تاثیرات شیر مادر کلیک کنید.
اگر به کودک خود شیر خشک نمی دهید در هفته اول هر ۲ تا ۳ ساعت یک تا دو اونس شیر خشک را در تغذیه کودک بگنجانید. نوزادان نارس یا کوچکتر ممکن است مقادیر کمتری از شیر خشک مصرف کنند؛ مانند نوزادانی که شیر مادر نیز دریافت می کنند. اگر نگران این هستید که کودک شیرخشک خیلی کم یا بیش از حد مصرف کند یا اگر از خواب بیدار نمی شود تا حداقل ۸ بار در ۲۴ ساعت شیر ​​بخورد، با پزشک تماس بگیرید.
نگهداری و مراقبت از کودک، علاوه بر مراقبت جسمانی شامل مراقبت های روحی و روانی نیز می شود. در خانواده هایی که کودک تازه متولد شده ای دارند، مراقبت مادر از لحاظ روحی و روانی نباید به فراموشی سپرده شود. برای کسب آگاهی بیشتر درباره نکات مراقبتی از مادر و دیگر فرزندان می توانید از مشاوره روانشناسی راهنمایی بخواهید.