رشته تربیت معلم | آشنایی با اهداف آموزشی در دوره های تربیت معلم

تعلیم و تربیت معلم یا رشته تربیت معلم به آموزش معلم با خط مشی‌ها، رویه‌ها و تدارکاتی اشاره دارد که برای مجهز کردن آن ها به شکلی آینده‌نگر به دانش، نگرش، رفتار و مهارت‌هایی که برای انجام مؤثر وظایف خود در کلاس، مدرسه و جامعه نیاز دارند، اطلاق می‌شود. متخصصانی که در تربیت معلمان آینده به کار گرفته می شوند، مربیان معلم (یا در برخی زمینه ها، مربی معلم) نامیده می شوند. وظایف معلم در مهد کودک و پیش دبستانی و سایر مقاطع تحصیلی بسیار به هم مرتبط می شود. از این رو دامنه تربیت معلمان بسیار گسترده است. وظایف معلم در مقاطع مختلف تحصیلی به آموزش عمومی پایه معلم بستگی دارد. تاکید بر جنبه های عملی است تا تئوری.  

رشته تربیت معلم

یک بحث طولانی مدت و مداوم در مورد مناسب ترین اصطلاح برای توصیف این رشته وجود دارد. اصطلاح "تربیت معلم" ممکن است این تصور را ایجاد کند که این رشته شامل آموزش کارکنان برای انجام وظایف نسبتاً معمولی آموزش است. چنین تعریفی کامل نیست و در سیستم نوین آموزشی در حال از دست دادن جایگاه خود، نسبت به تربیت معلمان می باشد. در عوض تربیت معلم با معنای آماده سازی معلمان برای یک یا دو مؤلفه اصلی آموزش معلمان یعنی آموزش ضمن خدمت معلم و آموزش معلمان قبل از خدمت شناخته می شود.

خط مشی و مسائل مرتبط با رشته تربیت معلم

فرآیند آموزش معلمان موضوع بحث های مهم اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی در بسیاری از کشورها است که نشان دهنده میزان ارزشی است که جوامع و فرهنگ ها برای آماده سازی جوانان برای زندگی قائل هستند و همچنین این واقعیت که سیستم های آموزشی منابع مالی قابل توجهی را برای تقویت و گسترش سیستم آموزشی صرف می کنند. با این حال، میزان کنترل دولت ها بر آموزش معلمان متفاوت است. در جایی که آموزش معلمان به طور کامل در دست دانشگاه ها باشد، دولت ممکن است هیچ کنترل مستقیمی بر نحوه یا نحوه تدریس معلمان جدید نداشته باشد.
این امر می‌تواند منجر به ناهنجاری‌هایی بشود. مانند آموزش معلمان با استفاده از روش‌های آموزشی که اگر از آن ها در مدارس استفاده کنند نامناسب تلقی می‌شوند؛ یا معلمانی که توسط افرادی با تجربه عملی کم یا بدون تجربه تدریس در کلاس‌های درس واقعی آموزش می بینند. در سیستم‌های دیگر، آموزش معلمان ممکن است موضوع تجویز دقیق اموزش ها و ارزش ها باشد. به عنوان مثال، دولت ممکن است مهارت‌هایی را که همه معلمان باید داشته باشند یا محتوای دوره‌های آموزشی معلمان را شخصا مشخص می‌کند.  

اهداف مهم رشته تربیت معلم

دوره تحصیلی برای رشته تربیت معلم با معرفی ارزش های مد نظر مرکز آموزشی شروع می شود. موضوعات مرتبط با ارزش ها در محتوای هر مقاله علمی مرتبط با تربیت معلم یاداوری خواهد شد. بر کاربرد عملی هر مقاله جدید متناسب با نیازها و اهداف تاکید می شود. باید جایی برای کسب انواع تجربیات یادگیری در داخل کلاس و همچنین خارج از آن داشته باشد.
یکی از مهم ترین اهداف تربیت معلم، انتقال دانش کافی از موضوع آموزشی خواهد بود. هدف از تربیت معلم ایجاد تسلط خوب بر موضوع تکلیفی است که در دانشکده ها به معلم آموزش داده می شود.

1-تجهیز معلمان تازه وارد به مهارت های آموزشی لازم

یکی از اهداف اصلی تربیت معلم، پرورش مهارت برای افزایش تجربه در آموزش داده شده، آن هم در محیطی که به صورت مصنوعی ایجاد شده می باشد. انچه ارائه می شود کمتر با منابع مادی و بیشتر با ایجاد فضای عاطفی رخ می دهد. معلم باید توانایی انجام، مشاهده، استنتاج و تعمیم را در محیط درسی بین دانش آموزان ایجاد کند. رشد توانایی ایجاد رضایت مستقیم والدین از پیشرفت فرزندان از نظر عادات صحیح مراقبت از بدن، نگرش های مناسب به مسائل که در رفتار کودکان در خانه، مدرسه و خیابان منعکس می شود و پیشرفت در کلاس همگی در این حیطه قرار می گیرند.

2-توانمندسازی معلم برای درک روانشناسی کودک

هدف این است که در تربیت معلم، روانشناسی کودک درک شود تا معلم بتواند مشکلات تجربه شده توسط کودکان را در زمان مناسب، بهتر درک و شناسایی کند تا از این طریق، شیوه ها و روش های جدیدی را برای دستیابی به اهداف هماهنگ با واکنش های کودکان مهیا کند. توانمندسازی معلمان برای درک اهمیت تفاوت های فردی کودک و برداشتن گام های مناسب برای رشد بهینه آن ها به بهبود عملکرد در هر دوی ان ها مهم است. هدف از تربیت معلم، شناخت علل تفاوت های فردی است که در نتیجه آن می تواند توانایی کودک با کودک دیگر، بزرگسال با بزرگسالی دیگر، شهروندی مسئول در میان جامعه را توسعه دهد.

3-ایجاد نگرش مناسب نسبت به تدریس

یکی دیگ از اهداف تربیت معلم ایجاد نگرش مناسب نسبت به تدریس است که در نتیجه آن، معلم بتواند دستاوردهای آموزشی را هم از نظر منابع مادی و هم از نظر منابع انسانی به حداکثر برساند. همچنین درک درستی از مشکلات ثبت نامی، حضور منظم در محیط کار، ارتقاء سال به سال و رضایت شغلی ایجاد شود. اهداف تربیت معلم توسعه توانایی مراقبت از خود در موارد زیر است.

• سازگاری با شرایط فیزیکی
• سازگاری سالم با محیط اجتماعی
• سازگاری با خود برای کسب رضایت عاطفی از زندگی.

4-توانمندسازی معلمان برای استفاده مناسب از امکانات آموزشی

از دیگر اهداف ترببیت معلمان، توسعه ظرفیت برای گسترش منابع مدرسه از طریق بداهه سازی امکانات آموزشی است. به این معنا که از امکانات موجود بتوانند با صرف خلاقیت استفاده چندگانه بکنند.

5-سایر اهداف تربیت معلم

• ایجاد نوعی آگاهی در کارآموزان از خود و جامعه
• تلقین ارزش های خود انضباطی، اعتماد به نفس، راستی و صداقت و غیره
• ایجاد فرصت برای نگرش مثبت اجتماعی
• حساس کردن معلمان به نیازهای ارزشی کودکان
• ایجاد آگاهی در مورد آموزش برای صلح

 

اهمیت تربیت معلم

تربیت معلمان اکنون اهمیت اجتماعی زیادی پیدا کرده است و به همین دلیل ضعف های موجود در آن، هدف انتقاد شدید قرار می گیرد. با ارائه کمک برنامه درسی غنی شده، تکنیک های بهتر تدریس و ارزشیابی و حتی افزودن چندین دوره جدید با اهمیت اجتماعی مانند آموزش جمعیت در سطح وسیع تر، ادغام ملی، خدمات اجتماعی، توسعه روستایی، آموزش اخلاق و ارزش ها می توان به اهداف بلندمدت تربیت معلم دست یافت. برای اینکه آموزش و پرورش پاسخگوی نیازهای جدید جامعه باشد، تربیت معلم باید در هدف و رویکرد، برنامه درسی و محتوای خود تغییر جهت دهد. در این راستا، کارگروه آموزش دانشگاهی برنامه های بلندمدتی را به طور مؤکد پیشنهاد می کنند که ارزش‌مداری در آموزش و پرورش به‌ویژه در برنامه تربیت معلم، محور ویژه‌ای داشته باشد.
نظر غالب کارشناسان به نفع آموزش ارزش مداری برای معلمان تربیت معلم بوده است. زیرا معلم موقعیت منحصر به فردی بین شاگردان دارد و از همین رو اثر چندبرابری برای ایجاد تغییر خواهد داشت. یک کلید دانش محسوب می شود که اعتبار اجتماعی بالایی پیدا می کند. معلم برای نسل جوان الگویی ارائه می کند که تا سال ها پردوام و پایدار باقی می ماند. از این رو، بسیار ضروری است که معلمان تحت آموزش در دانشکده های تربیت معلم، در طول دوره آموزشی خود به خوبی در معرض آموزش ارزش های واقعی قرار بگیرند.

1-آموزش ارزش ها در تربیت معلم

ادعایی که فرد بر اساس ارزش های خود می کند، قضاوت ارزشی نامیده می شود. به عنوان مثال، معلمان مربیان(تربیت معلم) باید به طور خاص به کارآموزان خود بفهمانند که هرگاه انتظار می رود هر تکلیفی که توسط معلمان مربوطه به دانش آموزان داده می شود به موقع انجام شود، به این معنی است که این معلمان قضاوت ارزشی می کنند. معیار ارزشی که از این قضاوت پشتیبانی می کند ممکن است نظم مدرسه یا حتی رعایت وقت شناسی باشد. چنین مواردی ممکن است توسط مراکز تربیت معلم از طریق برنامه های کارآموزی آن ها بیان شود. ممکن است از هر کارآموز خواسته شود که ده دانش آموز از یک بخش را به طور مداوم برای یک هفته کامل مدیریت کند. به همین ترتیب باید در تربیت معلم، به معلمان-کارآموز، درک روشنی در مورد تضادهای ارزشی یا معضل ارزش و غیره داده شود.

2-تربیت معلم ارزش مدار

اعتقاد بر این است که چنین دوره ای واقعاً برای کارآموزان در حرفه انتخابی، مفید خواهد بود. روش تربیت معلم ارزش محور به این صورت خواهد بود که قبل از شروع دقیق تربیت معلم در دانشکده، در ابتدای هفته، برنامه جهت دهی برای کارآموزان وجود داشته باشد. این امر به آن ها کمک می کند تا اهداف بالاتری از تربیت معلم را نسبت به آمادگی شغلی صرف کنند. علاوه بر این، معلمان مربیان، باید از روش‌های مترقی تدریس استفاده کنند که کارآموزان را در بحث، فعالیت‌ها، پروژه‌ها، کارهای عملی و همچنین برای یک مطالعه مستقل مشارکت دهد. مانند سفرهای میدانی و فعالیت های مشترک. همچنین باید از متخصصان اموزش حوزه اخلاق، دعوت کرد تا به ارائه سخنرانی‌هایی بپردازند که معلمان را در یادگیری بیشتر در مورد ارزش‌های حقیقی تربیت، روشن کند. همچنین در این رابطه مطالعه مقاله معلم خصوصی پیشنهاد می شود.
ابزار و رسانه‌های آموزشی برای پرورش ارزش‌محور معلم باید به گونه‌ای باشد که در آن وسایل کمک آموزشی، اسلایدها و فیلم‌ها تهیه شده و توسط کارآموزان نیز استفاده شود. همچنین کارآموزان باید از رادیو و تلویزیون، برنامه های مرتبط با ارزش ها و ارزش آموزی آگاه شوند. همچنین نمایشگاه و نمایش نوشته‌ها، تصاویر و پوسترهای ارزش‌محور باید به‌طور منظم در دارالمعلمین برگزار شود. علاوه بر این، زندگی نامه بزرگان و علمای بزرگ نه تنها باید خوانده شود، بلکه باید هر دو هفته یک بار در سالن های سخنرانی مورد بحث قرار گیرد تا ارزش هایی را که آن ها در زندگی خود تجربه کرده اند منتقل شوند.

3-اهمیت تبیین ارزش ها در تربیت معلم

اغلب اوقات، این سوال توسط افراد مطرح می‌شود که چگونه باید مجموعه‌ای از ارزش‌ها را بدون تأثیر نیروهای بیرونی ایجاد کرد؟ آیا می توان به کودکان آموزش داد تا ارزش های خود را بر اساس استدلال بنا کنند؟ پاسخ به چنین سؤالاتی در رویکردهای شفاف سازی ارزش نهفته است. تبیین ارزش رویکردی برای آموزش ارزش محور، انتخاب و درونی سازی ارزش ها را تسهیل می کند. به قول سیدنی بی سیمون (۱۹۷۴) هدف اساسی از تبیین ارزش، انتخاب آزادانه ارزش ها، گرامی داشتن آن ها با علاقه و نشاط، تأیید حیاتی آن ها و اجرا و عملی کردن مثبت آن هاست.
رویکرد شفاف سازی ارزش در تربیت معلم به دانش آموزان کمک می کند از طریق معلم یاد بگیرند برای ارزش های خود و برای انتخاب مقادیر اعتقادی به آن ها از بین گزینه های موجود و برای انتخاب شدت و ضعف آن ها پس از سنجیدن پیامدهای هر جایگزین، حق انتخاب آزادانه داشته باشند. چند نمونه دیگر از اهداف تبیین ارزش در تربیت معلم به قرار زیر است.

• تلاش برای تقویت ارزش های شخصی و گرامی داشتن آن ها
• مهم تلقی کردن آن ها برای به اشتراک گذاشتن با دیگری و تایید عمومی ارزش های خود
• عمل به ارزش ها‌ به طور مکرر و مداوم

4-ویژگی تربیت معلم ارزش مدار

• باید با برنامه درسی و کتاب های درسی ادغام شود.
• باید از طریق فعالیت‌های مشترک برنامه‌ای مختلف که به‌طور بسیار معناداری توسط معلمان آموزش داده می‌شود، به دانش‌آموزان معلم آموزش داده شود.
• باید در تمام مراحل با جهت گیری قبل از سرویس و حین سرویس کاملاً عملیاتی و کاربردی باشد.

 

رویکردهای تربیت معلم ارزش مدار

در فرآیند یادگیری موضوعات درسی مختلف، فرد به ارزش‌ها، عادات فکری، و کیفیت‌های ذهنی خاصی بر می می‌خورد که با پیگیری آن با حوزه دانشی خاص همراه است. به عبارت دیگر، آموزش ارزشی، کل مراحل یادگیری، پرورش تخیل، تقویت اراده و تربیت شخصیت را در بر می گیرد. وقتی تربیت معلم آموزش ارزشی را با آموزش درسی مرتبط می‌کند می‌توان این رویکرد را به عنوان یکی از ارزش‌های ادغام‌کننده در ساختار آموزش شناسایی کرد.
کلید بقای گونه انسان یعنی حفظ ارزش هایی مانند عشق، همکاری، اعتماد، پذیرش، عزت، شادی، سازش، درک حقیقت و غیره باید آموزش داده شود. یعنی آموزش ارزش های انسانی آموزش مهارت های بقا است. از این رو، ارزش آموزی نباید به تنهایی آموزش داده شود. تربیت معلم ارزش مدار حفظ ارزش ها هدف اصلی آموز است چرا که این یک رویکرد به زندگی به شمار می رود. نسخه ای برای شاد زیستن است. این برنامه ای است که خود را متعهد به درک انسان می کند.
تربیت معلم ارزشی به رشد شخصیت انسان کمک می کند که به نوبه خود دارای پنج حیطه یا سطح فیزیکی(اصلاح رفتار) فکری(شناخت حقیقت) عاطفی(کسب آرامش) روانی(رشد عشق) و معنوی(عدم اعمال خشونت) می باشد. توسعه یکپارچه هر پنج حوزه، همان چیزی است که هر طرح آموزشی در تربیت معلم، باید آن را هدف قرار دهد.
در مرحله اولیه، دستورالعمل ها باید از طریق داستان ها، از جمله داستان های بزرگ جهان، منتقل شوند. در مرحله ثانویه، ممکن است بحث های مکرری بین معلمان و دانش آموز وجود داشته باشد. فضاي مدرسه، شخصيت و رفتار معلمان، امكانات فراهم شده در مدرسه، اهميت زيادي در ايجاد حس ارزشي خواهد داشت.    

رشته تربیت معلم |سخن آخر

نگاهی اجمالی به سیستم آموزشی مشخص خواهد کرد که تا چه حد مؤسسات آموزشی در تبدیل کردن آموزش ارزشی به بخشی جدایی ناپذیر از آموزش در اکثریت قریب به اتفاق مدارس ناموفق بوده اند. اگرچه تلاش‌هایی برای آن صورت می‌گیرد اما روش‌های آموزش ارزشی عمدتاً به گونه‌ای هستند که به جای تصمیم‌گیری شخصی مسئولانه، حفظ کردن و یادگیری را تشویق می‌کنند. راهبردهای اصلی برای انتقال آموزش ارزشی در تربیت معلم می تواند راهبردهای یادگیری کودک محور، معلم محور و تجربی باشد. برنامه های ارزشی-آموزشی باید اموزش استقلال فرد را هدف قرار دهند؛ یعنی مرحله ای از رشد صرفاً درونی و اخلاقی، دوره ای از خودمختاری برای فردی که خود قوانین اخلاقی را به خود تحمیل می کند.
این ارزش مداری-آموزشی است که دانش آموزان را از پیامدهای استرس ها و تنش ها آگاه می کند و در آن ها انعطاف پذیری ذهنی ایجاد می کند تا با آن ها مبارزه کند و یک زندگی متعادل روانی داشته باشد. آموزش و پرورشی که کودکان را در برابر فحاشی اخلاقی و اجتماعی بیدار نکند، هر قدر هم که در مبارزه ذهنی آن ها با حقایق و فرمول ها موفق باشد، در خدمت هدف واقعی نبوده و ناموفق قلمداد خواهد شد. این همان چیزی است که معلمان-مربیان باید در هنگام آموزش تربیت معلم در نظر داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع از مشاوره روانشناسی راهنمایی بخواهید.