فشار روانی در نوجوانی | پیشنهاداتی برای کاهش فشار فرزندان

فشار روانی در نوجوانی به طور ناگهانی افزایش می یابد. نوجوانی دوران پیچیده‌ای است که افراد در آن تغییرات زیادی را هم از لحاظ فیزیکی و هم روحی روانی در خود حس می کنند. نوجوان از کودکی خود فاصله گرفته است اما آنقدر هم بزرگسال نشده که بتواند یکسری کارها را به تنهایی انجام بدهد و مدیریت مشکلات و مسائل خودش را داشته باشد. بنابراین امکان دارد در این دوران فشارهایی را تجربه کند که در این مواقع نحوه برخورد والدین اهمیت دارد.برای کسب اطلاعات بیشتر دراین مورد با مشاوره فردی مشورت کنید.

 

ویژگی های نوجوانی

نوجوانی دوران حساس ای می باشد که طی آن فرد با تغییرات فیزیولوژیک مرتبط با بلوغ، افزایش فشار ناشی از ادغام اجتماعی، چالش ناشی از نقش های جدید، تنش های مربوط به آینده، مشکلات با همسالان و سایر مسائلی که می توانند منجر به بروز استرس شوند روبرو می گردد.
دوران نوجوانی دوران منفی دوره زندگی تشنج انگیز و دوران طوفان و فشار است. نوجوانی برزخی است که حد فاصل بین کودکی و بزرگسالی محسوب می شود. نوجوان از یک سو در حال گسیختن پیوندهای خود با دوران کودکی و از سوی دیگر شیفته دستیابی به استقلال دوره جوانی و بزرگسالی است ولی به طور کامل نه این است و نه آن و خود نیز در این کشمکش اسیر است. بی شک نوجوان پس از گذر از دوران حساس و هیجان انگیز پول او به تدریج با نرمی و آرامش به کانون گرم خانواده علاقه مند تر می شود و محبت و همبستگی خود را با آنان بیشتر می کند.
خانواده خوشبخت است که تا پایان دوران نوجوانی با صبر و شکیبایی و سعه صدر منتظر آرامش فرزند نوجوان خود باقی می مانند. معمولاً والدین با توجه به طرز تفکر و برداشت خود افکار و رفتار نوجوان را ارزیابی می‌کند در صورتی که بهتر است به دورانی که خود نوجوان بوده است برگردند و احساسات عقاید و آرمان‌ها و آرزوهایی را که داشتند به خاطر بیاورند. در این صورت توفیق آن را خواهند یافت که مسائل را از دید نوجوان خود بنگرد تا بتوانند با ارتباط مطلوبی برقرار کند.

1-عدم تعادل هورمونی

یکی از ویژگی های مختص دوران نوجوانی بلوغ می باشد. حیوانات همین دوران بلوغ را دارند و اصلاً دیده نمی‌شود اما در انسان دوران بلوغ ۵ تا ۶ سال به طول می انجامد. در دخترها این دوران زودتر آغاز می‌شود و در حدود ۹ سالگی که بستگی به ناحیه زیستی آنها دارد و جایی که هوا گرم تر است بلوغ زودتر به سراغشان می‌آید. در پسرها بلوغ دیرتر آغاز می شود و در سنین ۱۳ و ۱۴ سالگی خود را نشان می دهد که تغییرات بدنی قابل ملاحظه ای پیدا می کنند.
در این دوره به هم خوردن تعادل هورمون ها را شاهد هستیم افزایش هورمون‌های تستوسترون در پسران و استروژن در دختران که در خلق و خوی آن ها هم تاثیرات زیادی ایجاد می‌کند. برای دخترها این جهش شدید تر است و آن ها ممکن است از خود بپرسند آیا همان انسان سابق هستند. در مغز افراد هم تغییراتی در این دوران رخ می دهد.

2-استقلال طلبی

یکی از مشخصات اصلی دوران بلوغ این است که نوجوان بتواند از نظر عاطفی فاصله تازه‌ای با اولیای خود داشته باشد. این فاصله ممکن است برای پسرها از مادرانشان و برای دخترها از پدرانشان باشد. این را بدانید که لازمه رشد جدایی است اما نه در حد ترک کردن خانه طوری که رابطه ضعیف شود.
بلوغ با استقلال نسبی فرد به پایان می‌رسد اما عواملی باعث می شوند که این دوران طولانی شود و مسیرش را در دوران پنج یا شش سال طی نکند. علل آن به مسائلی برمی‌گردد که ازنقطه نظرعاطفی ایجاد می شود. ممکن است نوجوان این جدایی را با خشونت ایجاد کند اما اگر پدر و مادر ها بتوانند این فاصله را مناسب شکل دهند، ۷۰ درصد اختلافات آن ها ازبین می رود. بلوغ وقتی انتهای موفقی دارد که فرد بالغ شخصیت و هویتش، مورد تایید و علاقه خودش هم باشد.

3-دنیای طبیعی نوجوان

نوجوانی از سن یازده سالگی شروع می شود سالگی ادامه می یابد. دوره‌ای از آکنده از تعارض و رمضان بین وابستگی و استقلال. نوجوانی دوره می‌باشد شبیه رویا که در آن هر اتفاقی ممکن است بیفتد. در این دوره اضطرابها دلهره ها کابوس ها، ترس ها، در هم شکستن ارزش‌ها و در هم آمیختن افکار یا خیال پردازی ها امری کاملا طبیعی تلقی می شود. رابطه نوجوان با خودش با خانواده و با دوستانش و به طور کلی با همه به هم می‌ریزد.

4-کم حوصلگی

کم حوصلگی، حساسیت، حادثه جویی و استقلال طلبی در نوجوان و مواردی از این قبیل انها را ناآرام نشان می دهد. جلوه‌های گوناگون نوجوانیش هیچ کدام بیمارگونه نیستند بلکه هر کدام برای خود فلسفه خاص دارد مثلا اگر نوجوان ستیزه جو است در ستیزه جویی هایش میل به مهم جلوه کردن دارد دوست دارد، مورد توجه قرار بگیرد، در گروه خود موقعیت خاصی داشته باشد و همه او را به عنوان یک فرد با ارزش بشناسند.

5-نوگرایی

مد پرستی و قهرمان دوستی نیاز نوجوان به یک مدل و راهنما می باشد. نوجوان اگر خورده گیر و عیب جو است برای این است که داوری و تشخیص رو به توسعه است، می‌خواهد معنا و مفهوم درست زندگی را بفهمد، حقایق دینی و مذهبی را بشناسد و می‌خواهد بهترین نوع سیاست را در یابد و راجع به جامعه خود اظهار نظر کند. نوجوان گریزان از اطاعت و مقررات برای این است که میل به استقلال دارد و دوست دارد بزرگسالان در کارهایش دخالت نکنند.

6-لجبازی

اگر لجباز است می‌تواند به این دلیل باشد که شغل به آزادی و خودمختاری دارد دوست دارد ق مخصوص خودش را داشته باشد و با سلیقه خودشان را تعیین کند. نوجوان در رویا سازی و خیال پردازی هایش در جستجوی آینده‌ای نامعلوم و کشف استعدادهای خودش است. اگر جلوه های نوجوانی به درستی شناخته شوند زندگی با نوجوان کار مشکلی نخواهد بود. اگر میل های طبیعی نوجوان به اندازه  ارضا شوند و در مسیر درست حرکت در بیایند نوجوان می‌تواند به آسانی خود را با جامعه تطبیق دهد.  

فشار روانی در نوجوانی

سنین بین ۱۳ تا ۱۸ سالگی پرنشاط ترین و هیجان انگیزترین سال‌های عمر افراد می باشد. این سنین زمان تضادها و نقیض ها برای نوجوانان و والدین آنها است. نوجوان قدم به برهه ای می گذارد که رشد و تغییرات فیزیکی ای روحی و روانی پیدا می کند. آگاهی از چگونگی بلوغ و رشد و همچنین جستجو کردن هویت و استقلال فکری کلید حل مشکلات این دوران است. دوران نوجوانی زمان رشد جسمانی و آفریدن امیدهای بزرگ است همچنین در آن زمان سردرگمی های بزرگ و عدم امنیت نوجوان و تلاش او برای جستجوی هویت شخصی اش می باشد. گاهی اوقات والدین باید نفوذ و توانایی‌های خود را در قبال فرزندان به کار بگیرد و بعضی مواقع نیز توصیه می شود که اجازه دهند که کارها به خودی خود پیش روند.

1-تغییر در مسئولیت ها عامل فشار روانی در نوجوانی

در واقع مسئولیت والدین در زمان و محیط های مختلف تغییر می‌کند و فراز و نشیب هایی دارد و قانون خاصی برای آن وجود ندارد. والدین با توجه به زمان و مکان و رفتار نوجوان باید بدانند که چه وقت اجازه آزادی و بدهند و چگونه آزادی هایی را در اختیار او بگذارند. همانطور که نوجوان بزرگ میشود انتظارات پدر مادر هم تغییر میکند در این زمان بسیاری از مقررات گذشته قابل اجرا نیست و موثر واقع نمی شود. از نظر نوجوان والدینش در این دوران تبدیل به افرادی دستگیر شدند که با این کارهای او را کنترل می‌کند. نوجوان در این زمان از دست والدین خود شاکی است و می‌گوید که مرا درک نمی‌کنند.

2-کشمکش درونی عامل فشار روانی در نوجوانی

به هر جهت این گونه تضادها در این دوران وجود دارد و رفتارهای دو طرف مبالغه آمیز است اما به هر حال اینها انتظاراتی هستند که هر دو طرف شاهد آن است و هر یک از آنان بر پایه تصورات و انتظاراتی که دارند عمل می‌کنند. اولین تفاوت این است که نوجوان پر از رویا و آرزو می باشد و درک و فهم و شعور زندگی به واسطه رویاهایش شکل می‌گیرد آینده پر از هیجان در انتظار آنهاست.
اما در عین حال کشمکش‌های درونی مانند ورود به دانشگاه، یافتن شغل، خرید اتومبیل و منزل در آینده فکر آنها را به خود مشغول می کند و در مقابل نوجوان والدین از او انتظار دارند که به مشکلات امروز توجه کند و سعی در حل مشکلات فعلی اش داشته باشد به طور مثال پرداخت قبوض، کارهای خانه و مشکلات  یا فرسودگی شغلی که هیچ پایانی ندارد.

3-درگیری های بین نوجوان و والدین

تفاوت اساسی میان والدین و نوجوانان این است که وظیفه اصلی نوجوان کسب استقلال و رهایی از وابستگی و خواستار آزاد اندیشی و رهایی از قید و بندهای والدین است اما والدین به دنبال این موضوع هستند که چگونه راه درست را به فرزندشان نشان دهند و راهنمایی کنند. معمولاً این روند منجر به شکست می شود و سبب ایجاد درگیری بین والدین و نوجوان می شود. زیرا این دو تلافی زمانی با یکدیگر ندارد و نگرش شان نسبت به هم متفاوت است.
حقیقت این است که به خاطر سلامت روحی وروانی فرد نوجوان نیاز دارد که احساس کند مستقل و بالغ شده است. در برخی موارد آزادی دادن به فرزندان نسبتا بی خطر به نظر می رسد مانند آزادی نوع لباس و موسیقی و در این میان مواردی مشاهده می‌شود که برای فرزندان خطرناک است از جمله این امور می‌توان به عدم رعایت قوانین عبور و مرور و اعتیاد به الکل و مواد مخدر اشاره کرد.  

افسردگی در نوجوانی

طبق تحقیقات ۲۰ درصد از نوجوانان از افسردگی مزمن رنج می برند. در حالی که این حالت با توجه بیشتر والدین قابل درمان است. افسردگی به عنوان یک مشکل بزرگ خطر خودکشی در نوجوانان در دهه اخیر بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته و خودکشی عامل مرگ و میر در آنان محسوب می شود. با وجود آمارهای بالای افسردگی علائم افسردگی در این گروه سنی از سوی بعضی از والدین نادیده گرفته می شود و این مساله باعث مشکلات جدی در کار و مدرسه و روابط بین فردی آنها می‌شود و حتی تا بزرگسالی ادامه پیدا میکند.
نوجوانی دوران آشفتگی ناپایداری خوردی و درون‌گرایی است. بسیاری از نوجوانان دچار احساسات زودگذر و کوتاه مدت می شوند. از این رو تشخیص نه تنها باید بر اساس مشاهده رفتار ها و تغییرات خلق و خوی نوجوان باشد بلکه باید در این زمینه از تجربیات کسانی که با نوجوان ارتباط دارند هم بهره گرفت. والدین معلمان و دوستان می‌تواند در تشخیص افسردگی نوجوانان نقش اساسی داشته باشند.

عدم همکاری نوجوان

گاهی اتفاقاتی که برای گذشته نوجوان افتاده در افسردگی او موثر است. بعضی اوقات نوجوان در بیان احساسات خود با روانشناس همکاری نمی کند و حتی به معلم و والدین خود اعتمادی ندارد تا از حالات و تغییرات درونی خود با آنها صحبت کند.این امر تشخیص را غیرممکن می‌کند. برای شناسایی نشانه های افسردگی در نوجوانان نیازمند مصاحبه‌های بیش از یک جلسه هستیم که نقش والدین در این مواقع برجسته و مهم به نظر می رسد. نشانه های شایع افسردگی در نوجوانان با همان نشانه هایی که در بزرگسالان دیده می شود همانند است.

نشانه های افسردگی در نوجوان

نوجوانان افسرده حالت غم انگیزی دارند و این حالت با پوشیدن لباس‌های تیره و مشکی، نوشتن اشعار ناراحت‌کننده و حزن انگیز و شنیدن موسیقی های آرام مشخص می شود. اختلالات خواب، بیدارماندن در تمام طول شب و تلویزیون دیدن، سختی در بیدار شدن از خواب و خواب آلودگی در تمام مدت روز و فقدان انرژی و بی انگیزگی برای انجام تکالیف مدرسه از نشانه های رایج افسردگی در میان نوجوانان می باشد. بعضی از نوجوانان ممکن است است دچار افت تحصیلی شوند و تمرکز و توجه آنان کاهش یابد.
کاهش اشتها یا بی اشتهایی یا پرخوری عصبی نوشیدن الکل از دیگر نشانه های افسردگی است. وجود افکار خودکشی در میان نوجوانان ای که علائم استرس واضطراب دارند هم شایع است. طلاق والدین و جدایی آنها، سو استفاده جنسی و از دست دادن یک دوست می تواند از علل خودکشی در میان نوجوانان باشد. در کنار افسردگی امکان دارد نوجوان نشانه هایی مانند اضطراب، اختلال وسواسی جبری، اختلالات یادگیری و یا اختلال کم توجهی هم داشته باشد که در این صورت باید درمان‌های خاصی برای آنان صورت گیرد.  

پیشنهاداتی برای کاهش فشار روانی در نوجوانی

برای اینکه روابط والدین و فرزند نوجوان شان صمیمانه تر و گرم تر باشد لازم است که نکاتی را مد نظر داشته باشند.

1-پذیرش نوجوان برای کاهش فشار روانی در نوجوانی

بهتر است نو جوان خود را بپذیرید. این اولین قدم برای تحکیم یک رابطه دوستانه است. به این معنا که نوجوان را با تمام نقاط ضعف و قوت و اعتقادات و سلیقه هایش نگاه کنید. احساساتش را بپذیرید و اعتماد به نفس  او را با کم اهمیت جلوه دادن اشتباهات و تحسین کارهای پسندیده اش بالا ببرید. نوجوانان را درک کنید و بدانید که برداشتی که آنان از مسائل دارند با نگاهی که شما به زندگی دارید کاملا متفاوت است.
ممکن است نوجوان زندگی را به ساده ترین روش نگاه کند طوری که عقایدش برای شما پوچ و مسخره به نظر برسد اما نسبت به عقاید و بی اهمیت نباشید و آنها را مورد تمسخر قرار ندهید چراکه این رفتارها به بهبود رابطه عاطفی شما با فرزندتان لطمه می‌زند. بهتر است به نوجوان این اجازه را بدهید که گاهی تجربیاتی داشته باشد و پیامدهای رفتارش را ببیند تا بتواند از آنها درس بگیرد و در مقابل زندگی مقاوم شود.

2-ارتباط با نوجوان

سعی کنید رابطه خود را با نوجوان دو طرفه کنید و فقط مانند دوران کودکی به او نگویید که چه بکند یا نکند و انتظار حرف شنوی دائم از او نداشته باشید. این نوع برخورد یک نوع ارتباط یک طرفه، معیوب و نامناسب است و نتیجه نخواهید گرفت. در این مواقع توصیه می شود در برخورد با نوجوان هر زمان که سخنرانی را گفتید از آن سخنی بشوید و نظر او را نسبت به وظایفش جویا شوید. پند واندرز را کنار بگذارید. نوجوان از شنیدن نصیحت و اندرز مستقیم و اشکالات رفتاری و گفتاری شان بیزار هستند. نوجوانان در این سنین خود را بی عیب و نقص می داند و تحمل شنیدن نصیحت مستقیم از جانب والدین را ندارد. جهت اصلاح رفتار آنها بهتر است به طور غیر مستقیم نسبت به اعمال و رفتار نادرست شان آنان را آگاه کنید.

3-آزادی برای کاهش فشار روانی در نوجوانی

این را بدانید که فشارهای دوران نوجوانی زیاد است و نوجوانان از احساسات و مسائل مختلفی در روان خود رنج می برند. بنابراین در این دوران حساس در کنار آنان باشید و تا حدی اجازه آزادی به فرزندتان بدهید. مهم این است که والدین درک درستی از ویژگی های نوجوانی و ترس ها و آسیب های دوران بلوغ داشته باشند تا بدانند که از این دوران بحران چگونه به راحتی بگذرند.
نوجوان ها در این سنین امکان دارد پرخاشگر شوند و مدام هرکسی را به باد انتقاد بگیرند اما والدین بهتر است صبور باشند و با همراهی و رفتار دوستانه با نوجوانشان او را به مسیر درست راهنمایی کنند. گوش کردن فعالانه والدین بسیار اهمیت دارد به این معنا که حرف‌های فرزند خود را بشنوند و نظرات او را پیدا کنند و سپس با مشخص کردن مزایا و معایب هر تصمیمی به او آگاهی بدهند نه اینکه صرفاً نظر خود را مستقیم به فرزندشان تحمیل کنند.

4-تفریح برای کاهش فشار روانی در نوجوانی

فراهم کردن زمینه شادی های سالم و حرکات ورزشی از دیگر نیازهای نوجوان است که والدین وظیفه دارند برای تقویت روح و جسم فرزندشان به مسائل تفریحی و ورزشی و توجه کنند. نیاز به تفریح فطری است و باید در تمام طول عمر برآورده شود چرا که وقتی اعصاب خسته می شود با چیزی جز تفریح برطرف نمی شود. در صورتی که تفریح مناسب برای نوجوان نباشد ممکن است با تفریحات ناسالمی که دوستانش پیشنهاد می‌کند در منجلاب فساد و گناه بیفتد. بنابراین اگر خواهان سلامت روان و جسم فرزندتان هستید بهتر است دور اندیش باشید و این موارد را در نظر بگیرید.  

فشار روانی در نوجوانی |سخن آخر

نوجوانی دوران طوفان و فشار محسوب می شود و سبک فرزند پروری والدین و دانستن نکاتی در رابطه با مسائل این دوره اهمیت به سزایی دارد. اگر شما هم فرزند نوجوانی دارید و نگران او هستید، بهتر است روانشناس و متخصص نوجوان مراجعه کنید. برای دریافت خدمات مشاوره و روانشناسی حامی هنر زندگی کلیک کنید.