اضطراب جدایی در نوزادان | علل، تشخیص و راه های کنترل

اضطراب جدایی در نوزادان مرحله‌ای است که کودک از دور شدن مراقبان اصلی خود امنیتش را از دست می دهد و هنگام ترک آغوش آنها ممکن است گریه و شیون راه بیاندازد یا به آنان بچسبد. این مرحله برای کودکان و نوزادان طبیعی است. برای اینکه با مفهوم و علت اضطراب جدایی سن آن و درمانش آشنا شوید در ادامه مقاله با ما همراه باشید. برای دریافت مشاوره کودک کلیک کنید.

 

اضطراب جدایی چیست؟

اختلال اضطراب جدایی اضطراب شدید و نا متناسب با سطح رشد فرد در مورد جدایی از خانه یا کسانی که فرد با آن دلبستگی دارد می باشد و با سه مورد از این موارد زیر مشخص می شود:

• نارضایتی شدید و مداوم در زمانی‌که جدایی از خانه یا مظاهر اصلی دلبستگی رخ می‌دهد یا احتمال آن وجود دارد
• نگرانی شدید و مداوم در مورد از دست دادن یا آسیب دیدگی احتمالی مظاهر اصلی دلبستگی
• اکراه یا خودداری مداوم از رفتن به مدرسه یا جاهای دیگر به دلیل ترس از جدایی
• ترس شدید و مداوم یا اکراه از تنها ماندن در خانه یا اماکن دیگر بدون‌حضور مظاهر اصلی دلبستگی افراد بزرگتر
• اکراه یا خودداری مداوم از خوابیدن بدون حضور یکی از مظاهر دلبستگی و یا خوابیدن در مکانی غیر از خانه خود
• کابوس دیدن های مکرر درباره موضوع جدایی
• شکایت های مکرر از نشانه های ناراحتی بدنی مانند سردرد تهوع استفراغ دل درد هنگامیکه جدایی از مظاهر اصلی دلبستگی رخ داده یا احتمال آن وجود دارد
• این اختلال حداقل ۴ هفته طول می کشد و شروع قبل از سن  ۱۸ سالگی است و باعث مشکلاتی در عملکرد اجتماعی تحصیلی یا سایر زمینه‌های مهم می‌شود. این مشکل مخصوصاً در زمان یک اختلال فراگیر رشد اسکیزوفرنی یا یک بیماری روان پریشی دیگر در افراد ایجاد نمی‌شود و با اختلال دیگری هم بهتر توجیه نمی شود.

 

کودکان دارای اضطراب جدایی

کودکانی که دچار این اختلال هستند بیشتر به خانواده‌های به هم وابسته تعلق دارند. هرگاه این افراد از خانواده یا مراقبان اصلی دلبستگیشان جدا شوند احتمال دارد به طور مکرر رفتارهای مانند بی احساسی غمگینی کناره‌گیری در روابط اجتماعی یا اشکال در تمرکز بر کار و بازی نشان دهند. این افراد با توجه به سنشان احتمال دارد از حیوانات هیولاها  تاریکی دزدان سارقان آدم رباها تصادف با ماشین مسافرت با هواپیما و موقعیت‌هایی که فرد و یا یکپارچگی خانواده خطرناک و تهدید کننده به نظر می‌رسد دچار هراس شوند. نگرانی از مرگ و مردن هم در میان این افراد وجود دارد.

امتناع از رفتن به مدرسه ممکن است سبب مشکلات تحصیلی و گوشه‌گیری اجتماعی شود. احتمال دارد این کودکان شکایت داشته باشند از اینکه دیگران آنها را دوست ندارند و یا به آنها بی‌توجه هستند. ممکن است کودک چنان از احتمال جدایی آشفته شود که دچار عصبانیت شود و به فردی که باعث جدایی شده حمله کند. کودکان خردسال اگر تنها بمانند مخصوصاً در شب احتمال دارد تجربیات غیر عادی را گزارش کنند مانند این که اشخاصی به اتاق آنها سر می زند و یا موجودات ترسناکی به آنها خیره شده‌اند.

کودکانی که دچار این اختلال هستند معمولاً پرتوقع و مزاحم هستند و دائماً در صدد جلب توجه اطرافیان هستند و خواسته‌های بیش از حد آنها اغلب باعث سرخوردگی از والدین و دلخوری و کشمکش در خانواده می‌شود. کودکان دارای اختلال اضطراب جدایی گاهی وظیفه شناس و مطیع هستند و دوست دارند دیگران را شاد کنند. این کودکان ممکن است شکایت‌های جسمانی را گزارش دهند که مجبور شوند به دکتر و آزمایش های بدنی مراجعه کنند.

چرا کودکان مضطرب می شوند؟

نگاه کردن صحبت کردن در آغوش گرفتن و حتی بازی با نوزاد توسط افراد غریبه و غیر از مراقب آن سبب اضطراب در آنها می گردد و اگر در کنار صدای بلند یا موقعیت های ناآشنا مانند تنها ماندن با یک مراقب و پرستار جدید باشد عدم کنترل اضطراب بیشتر هم خواهد شد. اگر مادر یا مراقبت از کودک از حوزه توجه او خارج شود دچار هراس می شود چراکه نمی‌داند این جدایی چقدر به طول می انجامد. شیرخوار حتی نمی تواند تصویر والدین را در ذهنش ایجاد کند و در چنین شرایطی بعید است که با آرامش و اطمینان منتظر بازگشت آنها باشد.

اگر بتواند با خریدن دنبال آنان می رود و در این حالت نگرانی اش کمتر می‌شود. شیرخواران به تدریج یاد می‌گیرند که اگر چه والدین یا مراقبان در حوزه دیدش نیستند ولی حضور دارند و تجربه آنها نشان می دهد که برای هر جدایی برگشتی وجود دارد. از هر چهار یا پنج کودک یکی از آنها دچار اضطراب جدایی می‌شود. بسیاری از این کودکان به راحتی با شرایط جدید منطبق می شوند و از این مرحله رشدی راحت می گذرند. کودکانی که به مهد کودک می روند و یا مراقبان زیادی دارند به رفتن والدینشان عادت می‌کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه رشد شناختی کودک کلیک کنید.

 

دلایل بروز اضطراب جدایی

عوامل زیادی در ایجاد اضطراب جدایی نقش دارند که برخی از آنها شامل موارد زیر می شوند:

• ژنتیک: پاره ای از کودکان به طور ژنتیکی معمولاً خلق و خوی مضطرب و حساس تری نسبت به بقیه کودکان دارند که آمادگی آنها را برای ایجاد این اختلال بیشتر می کند. علاوه بر این زمینه ارثی چنین مسئله ای در پدر مادر یا اطرافیان نزدیک بر بروز آن تاثیر گذار می باشد.
• سبک های فرزند پروری: والدین بسیار سخت گیری که به تمام خواسته ها و انتظارات کودکان خود پاسخ می‌دهند و نیز والدین سخت گیر و مستبد هر دو در ایجاد اضطراب جدایی نقش دارند.
• ساختار خانواده: نبود کمی و کیفی والدین یا حضور خانواده هایی که پیوستگی حمایت گرمی و صمیمیت در آنها زیاد نیست و خانواده نمی‌تواند تعارضات و تنش‌های احتمالی را بطور درستی حل کند در بروز بسیاری از اختلالات از جمله اضطراب جدایی تاثیرگذار است.
• بزرگ شدن کودکان با کسانی که از حوصله و صبوری لازم در مواجهه با بچه ها برخوردار نیستند
• نبود یکی از والدین به علت طلاق فوت یا کار زیاد و ماموریت های متعدد
• بزرگ شدن در خانواده های پرجمعیت محله های فقیر یا دارای سطح اقتصادی اجتماعی پایین. البته این نکته را در نظر بگیرید که قرار گرفتن در معرض استرس بیماری یا فوت یکی از اطرافیان نزدیک و مهم برای کودک و نوجوان تغییرات مهم در زندگی مانند مدرسه محل زندگی و بیماری خود کودک عواملی هستند که به تشدید این اصطراب دامن می‌زنند.

 

دیدگاه هایی در مورد اضطراب جدایی در نوزادان

روانشناسی به نام جان بالبی به اختلال و ناراحتی های کودکانی که در موسسات پرورش می یابند تاکید کرد. او متوجه شد کودکانی که در شیرخوارگاه ها پرورش می یابند معمولاً به مشکلات عاطفی مانند ناتوانی در برقراری روابط موفق و صمیمانه و دیرپا با دیگران دچار می شوند. بالبی نظریه خود را این چنین مطرح می کند:

• در اولین ماه های زندگی کودکان واکنش‌های متعددی در برابر دیگران نشان می دهند اما این واکنش ها غیر انتخابی است. کودکان به روش های کاملا مشابهی نسبت به بیشتر مردم واکنش نشان می‌دهند. این مرحله واکنش نامتمایز در برابر انسان ها است. تقریباً در اوایل ۳ ماهگی رفتار کودک تغییر می کند. واکنش های اجتماعی کودک انتخابی تر و متمرکز بر افراد آشنا می شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه روانشناسی کودک کلیک کنید.
• بین ۳ و ۶ ماهگی کودکان به تدریج لبخند خود را معطوف به افراد آشنا می‌کنند. آنها در چهار یا پنج ماهگی فقط در حضور کسانی که می شناسند صداهایی را از دهانشان بیرون می آورند.علاوه بر این گریه آنها در این سن توسط یک فرد موردعلاقه بهتر و سریعتر آرام می شود. پس در جریان این مرحله کودکان واکنش خود را به آشنایان محدود می‌کنند. به نظر می‌رسد کودکان بیشترین پیوستگی را به کسی دارند که برای واکنش به نشانه های آنها گوش به زنگ هستند و خشنود کننده ترین رابطه دوطرفه را با آنها دارند. در حدود ۶ ماهگی کودکان توجه عمیقی به حضور فرد مورد علاقه نشان می دهند و معمولاً هنگامی که او بخواهد آنان را ترک کند گریه میکنند.

اضطراب جدایی در نوزادان |برخی دیگر از دیدگاه ها

• حدود هفت ماهگی کودکان به صورت فعال والد خودشان را در حال راه رفتن دنبال می کنند. در جریان این مرحله پیوستگی به صورت زیاد و انحصاری می شود و آنرا اضطراب جدایی می نامند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه وابستگی کودک به مادر کلیک کنید.
• قبل از دو یا سه سالگی کودکان فقط به نیاز خود جهت تداوم نزدیکی به مراقب خویش توجه دارند و هنوز برنامه‌های هدف‌های مراقبت را در نظر نمی‌گیرند. برای کودک ۲ ساله اینکه بداند مادر یا پدر برای یک لحظه به کجا می‌رود تا اندکی شیر بگیرد معنایی ندارد و می‌خواهد که او هم برود. برعکس کودک سه ساله چنین برنامه‌هایی را متوجه می‌شود و در حالی که از والدین خود دور است می‌تواند رفتار او را پیش‌بینی کند. در این صورت کودک راحت‌تر می‌توانند به والدین خود این اجازه را بدهد که دور باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تربیت کودک 2 تا 3 سال کلیک کنید.
• این آغاز عمل کودک به عنوان یک شریک و همراه در رابطه با والدین است. این مرحله را بالبی به عنوان رفتار شرکتی یاد میکند. عامل در کاهش این ترس نقش دارد که عامل اول رشد ظرفیت حافظه است که طی نیمه دوم سال زندگی بیشتر می شود و عامل دوم رشد استقلال و خود پیروی در کودک است.

 

آماده کردن کودک برای جدایی

از آن جایی که کودک در حال حرکت از مرحله به مرحله بعدی است بهتر است به او فرصت داد تا به جدایی عادت کند. کودکان با هم فرق می کنند و بعضی از آنها بیشتر از دیگران از اضطراب جدایی رنج می‌کشند. چه بخواهید کودکتان را به یکی از اعضای خانواده بسپارید یا به یک پرستار و مراقب لازم است به نکات زیر توجه کنید: برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه پرستار کودک در منزل کلیک کنید.

در خانه تمرین کنید. اگر کودک شما کسی باشد که جدایی را آغاز میکند تحمل آن برایش آسان تر است. اجازه بدهید به تنهایی وارد اتاق های دیگر خانه شود و دو یا سه دقیقه آنجا باشد. همچنین می‌توانید به او بگویید که اتاق دیگری میرود و چند دقیقه دیگر برمی‌گردید. به این ترتیب کودک شما به این نتیجه می رسد که مشکلی ندارد اگر والدینش گاهی از او دور باشند چرا که به زودی بر میگردند.

هنگامی که پرستاری را استخدام می کنید توصیه می شود چند روزی کنار کودک و پرستار باشید تا کودکتان را بشناسد و به او عادت کند. روزی که برای اولین بار پرستار را به خانه تان دعوت می کنید از او بخواهید ۳۰ دقیقه زودتر بیاید تا کودکتان با او آشنا شود و با بازی با او سرگرم شود تا راحت بتوانید خانه را ترک کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه سپردن کودک به دیگران کلیک کنید.

کودکتان را بین زمانهای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه با یکی از افراد فامیل یا کسی که با او آشناست تنها بگذارید. به این ترتیب کودک شما بدون اینکه از بودن با فرد غریبه احساس ناامنی کند می آموزد که شما بعد از هر بار ترک خانه دوباره برمی‌گردید.

 

روش هایی برای کاهش اضطراب جدایی در نوزادان

اضطراب جدایی کودک به علت از دست دادن تکیه گاه و وابستگی به مادر است و احتمال دارد در هر مرحله از رشد ظاهر شود. نوزاد نه ماهه هنگامی که می خواهید برای اولین بار به سر کار بروید گریه و زاری کند یا کودک دو ساله شما هنگامی که می خواهید او را به مهد کودک بسپارید پریشان شود. کودکان بزرگ‌تر هم احتمال دارد در مورد تنها ماندن با پرستار در روزهای تعطیل از خودشان مقاومت نشان دهند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه فرستادن کودک به مهدکودک کلیک کنید.

اضطراب جدایی مخصوصاً برای مادران شاغل بسیار امری دردناک است. مادرانی که سر کار میروند و کودکانشان را به مهدکودک می سپارند میتوانند از بعضی راهکار ها برای اضطراب جدایی کودکشان استفاده کنند:

1-اضطراب جدایی در نوزادان |استفاده از سنت ها و حالت مثبت

کودکان هنگامی که بدانند بهتر است انتظار چه چیزهایی را داشته باشند امنیت بیشتری را احساس می‌کنند. پایه گذاری مراسم صبحگاهی در انتقال از خانه به مدرسه کمک کننده است. برای هر کدام از این مراسم زمان کافی در نظر بگیرید تا فرزندتان احساس عجله و اضطراب نکند. مثلا می توانید همدیگر را در تخت خواب در آغوش بگیرید لباس بپوشید مسواک بزنید صبحانه بخورید سپس کودکتان از شما خداحافظی کند و به کلاس برود. همچنین نیاز است مراسمی را برای خداحافظی از کودک تان در نظر بگیرید. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.

این را بدانید که کودکان متوجه خلق و خوی شما می شوند و تا زمانی که کودکی بداند مادرش غمگین است دچار نگرانی و اضطراب بیشتری می شود. کودکان بزرگ تر هم هنگامی که متوجه شوند والدینشان عصبانی یا ناراحت هستند می چسبند و رهایشان نمی‌کنند. بنابر این بدانید با چه لحنی از کودکتان خداحافظی می‌کنید کودک شما چسبیده باشد و گریه و زاری کند و چه با خوشحالی به سمت زمین بازی برود روی او تاثیر می‌گذارد. لبخند و مثبت اندیشی شما حتی بدون توجه به اینکه از درون چقدر ناراحت هستید برای کودکتان یادآور تفریحاتی می‌شود که قرار است در طول روز داشته باشد.

2-جدایی شفاف و منحرف کردن ذهن کودک

مهم است بدانید که هنگامی که کودکتان جدایی سختی دارد خیلی تحمل نکنید. اگر شما زمان های جدایی را به خاطر گریه یا رفتارهای چسبیدن طولانی کنید این مسئله باعث می‌شود که در پی آن کودک بیشتر جیغ بزند و احساسات منفی بروز دهد. زمانی که کودکتان ناراحت است بهتر است او را در آغوش بگیرید و ببوسید و سپس خودتان را از او جدا کرده و با لبخندی بر لب هایتان با او خوشحال خداحافظی کنید. معمولاً کودکان گریه هایشان بیشتر از یک دقیقه طول نمی کشد.

می توانید لحظات جدایی به یکی از اسباب بازی های مورد علاقه کودک تان اشاره کنید و به مراقب دیگرش بگویید که با همین اسباب بازی ها با او بازی کند. یا اگر به مهدکودک می سپارید از مربی بخواهید که کودکتان را به سمت پنجره ببرد و درختان و پرندگان را به او نشان دهد سپس در همین حالت با او خداحافظی کنید و از اتاق بیرون بروید. برای اینکه ذهن کودکان بزرگتر را منحرف کنید می توانید سوالاتی در مورد فعالیت های روزانه بپرسید و یا از او بخواهید اتفاقی که افتاده و دوست دارد را برایتان تعریف کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه حرف زدن با کودک کلیک کنید.

3-دادن یک وسیله جذاب و شناسایی عوامل اضطراب

اشیا با خودشان انرژی دارند. از کودک خودتان بپرسید که به چه وسیله ای علاقه دارد و از همان به عنوان ترفندی برای لحظه جدایی استفاده کنید. علاوه بر این می‌توانید چیزی به کودک خود بدهید تا از خانه به مدرسه با خود داشته باشد. این اشیا می توانند خرس مورد علاقه کودک تان یک عکس خانوادگی یا لباس مورد علاقه باشد. اگر کودکان در مهدکودک لحظات سختی را می‌گذرانند می توانید بعد از بیرون آوردن او از مهد برایش برنامه بچینید و او را به جاهایی که دوست دارد ببرید یا این که غذای مورد علاقه اش را بپزید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار با کودک کلیک کنید.

بدونی چه روزهایی کودکتان هنگام جدایی از شما مشکل دارد و سعی کنید متوجه شوید چه عواملی باعث ریزش اشک کودکتان می شود. اگر فرزند شما همیشه دیرتر از دوستانش به مهد می رود و یا سخت تر از هم سن و سال هایش از شما جدا می شود بهتر است از یک هم بازی و هم سن او کمک بگیرید تا بتواند این مسئله را راحت‌تر تحمل کند. معمولاً جدایی در روزهای شنبه یعنی بعد از تعطیلات آخر هفته برای بچه ها سخت تر است. پس در این زمان ها بهتر است برای خداحافظی با کودکتان وقت بیشتری بگذارید.

 

سخن آخر درمورد اضطراب جدایی در نوزادان

اضطراب جدایی در نوزادان و کودکان نوپا از مرحله طبیعی شان محسوب می‌شود که اغلب با بزرگتر شدن آن ها بهتر می شود. با این حال کودکانی هستند که همچنان هنگام جدایی از والدین خود رفتارهای بی قراری و پریشانی زیادی نشان می‌دهند که موجب نگرانی مراقبان می شود. در این موارد بهتر است که به یک مشاور کودک با تجربه مراجعه کنید تا بتواند با شناسایی دلایل این مسئله در فرزندتان به شما راهکارهای موثر را ارائه کند. برای کسب اطلاعات بیشتر از خدمات مشاوره روانشناسی در زمینه اضطراب جدایی در نوزادان کلیک کنید.