- نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی
خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با تربیت کودک خرابکار پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.
آیا تا به حال مشکلی با تربیت کودک خرابکاری داشته اید ؟شاید برای شما هم پیش آمده که اگر به یک دورهمی دعوت شده باشید، شاهد رفتاری از کودکان می شوید که با انتظارات شما از آن کودک به هیچ عنوان همخوانی ندارد و حتی ممکن است رفتار های او، شما را به شدت ناراحت کند. شما از سن و خانواده او توقع رفتار های مناسب تری را دارید در حالی که او به هیچ عنوان حتی نزدیک به کودک ایده آل مد نظر شما هم نیست. در این وضعیت ممکن است شما او را کودکی بی ادب و خرابکار تلقی کنید که باید تربیت بهتری بشود.
کودک ممکن است به دو دلیل اصلی به نافرمانی و پرخاشگری غیر عادی روی بیاورد که در هر دو حالت باید به درمان کودک پرداخت. در ادامه درباره کودکان، رفتار های نابهنجار آن ها، دلایل آن ها و چگونگی برخورد با آن ها بیشتر آشنا می شویم. یادآور می شود که این مسائل در جلسات مشاوره کودک به صورتی کاملا تخصصی مطرح و راهکارهای موثری برای رفع و درمان آن ها ارائه می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مشاوره کودک کلیک کنید.
.gif)
خرابکاری یا کنجکاوی
خرابکاری و کنجکاوی دو مقوله جداگانه از هم هستند. در برخی موارد این دو به اشتباه گرفته می شوند. برای آشنایی با نحوه تربیت کودک خرابکار، در ابتدا باید فرق بین کنجکاوی و خرابکاری را تبیین کرداینفوگرافیک تربیت کودک خرابکار
تربیت کودک خرابکار | کنجکاوی چیست؟
کودک در حدود 4 سالگی روی بدنش کنترل پیدا می‌کند، این باعث می‌شود که احساس اســتقلال کودکان داشته باشد و به‌طور طبیعی منجر به فعالیت های بیشتری می‌شود. تمایل به یادگیری، فهم مسائلی جدید و درک نحوه کارکرد مسائل مختلف را کنجکاوی می نامند. کنجکاوی می‌تواند به روش های مختلف بروز کند؛ مثل خواندن قسمت‌هایی خاص از کتاب ها، تمایل به دانستن بیشتر در مورد مردم و زندگی های آن ها، همچنین کنجکاوی می‌تواند به شکل تمایل برای کسب دانش در زمینه های مختلف بروز کند.کودکان تا حدود سه سالگی، مشغول بررسی و کاوش در محیط اطرافشان هستند و با کنجکاوی همه جا را جستجو می‌کنند. کودکان درست و غلط را نمی توانند از هم تشخیص دهند بلکه می آموزند؛ به عبارتی دیگر به طور ذاتی با رفتار خوب یا رفتار بد به دنیا نیامده اند. این خصوصیات در تـربیت کودک 3 تا 4 سال کاملا مشهود است.
هدف آن ها از به هم ریختن نظم خانه در سطوح مختلف لجبازی و یا خرابکاری نیست، بلکه تنها در پی کسب اطلاعاتی تازه، تطبیق دادن و افزودن آن اطلاعات به طرح واره ها و یا سازه های قبلی ذهنشان هستند. جملاتی مثل خرابکاری، لجبازی و مقاومت را به هیچ وجه نمی‌توان معرف این گونه از رفتارها، در بچه ها دانست. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد علت و درمان لـجبازی کودکان کلیک کنید.
خرابکاری چیست؟
برخی از کودکان به دلیل عدم سازگاری با اطلاعات و شرایط جدید محیطی، ممکن است دارای رفتار هایی نا بهنجار و آزار دهنده باشند که از پایه غیرعادی و در بعضی از موارد خطرناک و متناسب با سنشان نمی باشد؛ در نتیجه باعث ناراحتی و عصبانیت والدینشان و سایر افراد می شوند. ولی پدر و مادر در چنین موقعیت هایی باید به جای تنبیه کردن، به خصوص تنبیه بدنی کودکان، به دنبال راهکاری برای پشیمان سازی او از تکرار رفتار های خرابکارانه بگردند و شیوه تربیت کودکان بـدون تنبیه کردن را پیش گیرند.باید در نظر داشت که بعضی از فعالیت های خرابکارانه در کودکان، ریشه در کنجکاوی آن ها دارد و متناسب با سن خود کار هایی خرابکارانه را انجام می‌دهند که هدف اصلی از انجام آن ها، نه تنها خرابکاری نمی‌باشد بلکه کسب تجربه هایی جدید نیز می باشد. اما اگر فعالیت های خرابکارانه در کودک جنبه ای عمدی و افراطی پیدا بکند، برای جلوگیری از رفتار های خطرناک تر باید از متخصصین کمک گرفت. پیشنهاد می کنیم در این رابطه مقاله فرصت تـجربه به کودک را مطالعه فرمایید.
چرا لجبازی و نافرمانی؟
لجبازی در واقع نوعی رفتار مقابله ای در کودکان است كه والدين در مواجهه با آن ها رفتار های مختلفی را نشان می دهند. لجبازی در کودکان طبیعی می باشد و هر کودکی تا حدی لجبازی، به خصوص در مقابل والدین را دارد. تلاش برای پیدا کردن ریشه مشکل، اولین مرحله ای است که والدین باید انجام دهند. اول باید مشخص شود که چرا کودک این کار را انجام می‌دهد.والدین باید از خود بپرسند چرا بچه این کارها را می‌کند؟ آیا او را به زور آورده اند و فرزندشان با حضور در این جمع مضطرب و پریشان می‌شود؟ در این صورت احتمالا او با نشان دادن این واکنش‌های عصبی، به دنبال تلافی و نشان دادن نارحتی خود است؛ که اغلب با پرخاشگری از سوی کودک همراه می شود. برای آشنایی بیشتر با اختلال نافرمانی مقابله ای کودکان کلیک کنید.
تربیت کودک خرابکار | جلب توجه دلیل لجبازی
علم روانشناسی می‌گوید، گاهی بچه ها، نیاز به جلب توجه دارند اما این نیاز را، همیشه به طور مستقیم از والدین طلب نمی‌کنند. نشان دادن رفتار های مخربی که واکنش دیگران را در پی دارد هم یکی از راه هایی است که میل به جــلب توجه در کودکان را بیان می‌کنند و گاهی موفق نیز می شوند. بنابراین اگر کودک احساس کند که به دلیل انجام کاری نامناسب مورد توجه قرار گرفته است، آن را تکرار می کند؛ شاید حتی بیشتر و شدید تر از دفعات قبل. در نتیجه حتی ممکن است این مجموعه رفتار ها در او تثبیت بشود و به نوعی از شخصیت او تبدیل بشود.اختلال نافرمانی مقابل جویانه
اختلال نافرمانی، اختلالات رفتاری کودکان را تشدید می کند. یکی از راه های تمایز بین لجبازی عادی در کودکان و اختلال نافرمانی، شدت رفتار و زمان آن است. کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی نسبت به والدین، همسالان، معلمان و محیط اجتماعی خود رفتاری خصمانه دارند. شدت اختلال نافرمانی و لجبازی می‌تواند خفیف، متوسط و شدید باشد.
1. علائم اختلال نافرمانی مقابله ای در کودکان
- سرپیچی از والدین
- جر و بحث بیش از حد با بزرگسالان
- تلاش برای اذیت و ناراحتی دیگران
- عصبی بودن و تحریک پذیری غیر عادی
- سرپیچی آگاهانه و عمدی از قــوانین در خانه
2. تربیت کودک خرابکار |علل ایجاد اختلال نافرمانی مقابله ای
- تغییرات خلقی و هیجانی فرد و اختلال شخصیت در کودکان
- تغییرات زیستی مغز
- سابقه و اختلافات و مشکلات خانوادگی
3. درمان اختلال نافرمانی مقابله ای
دارو درمانی، روان درمانی و خانواده درمانی بهترین و کارآمد ترین روش های درمانی این اختلال هستند؛ به خصوص اگر به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار بگیرند. درمـان شناختی رفتاری بهترین روش روان درمانی است و کاربرد روش دارو درمانی برای این اختلال کمتر است.پرخاشگری
گروهی از روانشناسان پرخاشگری کـودکان را یک نوع رفتار می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا به صورت بالقوه می تواند آسیب زا باشد. پرخاشگری ممکن است فیزیکی، لفظی و یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران باشد. در حقیقت پرخاشگری یک نوع ابزار در جهت رسیدن به اهداف است. اما پرخاشگری خصمانه رفتاری است در جهت آسیب رساندن به دیگران، که بیشتر پرخاشگری های بین کودکان کوچک این چنین است. این نوع پرخاشگری اغلب به خاطر متعلقات است: مثل اسباب بازی ها.به ندرت اتفاق می افتد که کودکان بخواهند به کسی آسیب برسانند یا از روی عصبانیت دست به پرخاشگری بزنند. پرخاشگری را باید از بی باک بودن متمایز دانست؛ بی باکی دفاع از حقوق یا متعلقات، بیان امیال و آرزو ها را بر می گیرد. مردم به طور معمول شخص شجاع و بی باک را پرخاشگر می دانند، در صورتی که کسی که از حق خود دفاع می کند شجاع و محق است نه فردی پرخاشگر و بی منطق. پیشنهاد می کنیم در این رابطه مقاله آموزش دفاع از خود به کودک را مطالعه فرمایید.
علل پرخاشگری
در مورد علل باید توجه داشت که برخی از آن ها مختص بزرگسالان است که در کودکی آن ها ریشه دارد:- وضعیت سلامت جسمی و روحی
- ساختار خانواده
- ویژگی های فردی
- میزان مهارت بـرقراری ارتباط با دیگران
- عوامل اجتماعی یا اقتصادی- اجتماعی
- محیط کار یا تحصیل
- تجربه‌های زندگی و میزان کسب مهارت های زندگی
تربیت کودک خرابکار | علل خرابکاری و لجبازی غیر عادی کودکان
این علل به پنج دسته کلی تقسیم می شوند:- علت های زیستی: علت های زیستی یکی دیگر از دلایل داشتن رفتار های خرابکارانه در کودکان می باشد که از جمله آن ها می توان صرف نیرو و انرژی در کودک و نیاز به تـخلیه انرژی کودکان، داشتن بیماری ها و آسیب های عضوی و … را نام برد.
- علت های شخصیتی: در رابطه با این علل می توان به عصبی بودن و بدخلق بودن کودکان اشاره کرد که باعث بروز رفتار هایی خرابکارانه از آن ها می شود.
- علت های روانی: از دیگر دلایل بروز این رفتار ها می توان به علل روانی آن اشاره کرد که مواردی همچون تجسس و خیال پردازی کودک، استقلال طلبی، از خود بیگانگی را شامل می شود.
- علت های عاطفی: یکی دیگر از دلایل رفتار خرابکارانه کودکان، علل عاطفی و احساسی و اختلال در رشد روانی و عاطفی می باشد که از جمله آن ها می توان به تخلیه انواع هیجانات و ناراحتی ها، ابراز خشم، بیان حسادت یا نیاز به توجه بیشتر اشاره کرد.
- علت های اجتماعی: در رابطه با این علت می توان گفت رابطه های ناموفق افراد خانواده، مجازات شدید، نبود تفریح و سرگرمی مناسب، نیاز به توجه، پاکسازی آثار جرم و … باعث می شود کودک رفتار های خرابکارانه از خود نشان دهد.
اختلال بیش فعالی در کودکان
اختلال بیش فعالی و نقص توجه، شايع ترين اختلالات عصـبی ـ رشدی و رفتاری دوران كودكي است که در سنین پایین کودک شناسایی می شود. پسران در مقایسه با دختران، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. مطالعات نشان مي دهد اوج شروع سنی این اختلال سه تا چهار سالگی بوده و این اختلال دارای 3 نوع است که درباره افرادی که از نظر ما خرابکار تلقی می شوند، نوع تکانه ای مطرح می شود. جهت مطالعه مقاله بیش فعالی کودکان (ADHD) کلیک کنید.1. علائم بیش فعالی کودک از نوع تکانه ای
- در بیشتر مواقعی که باید سر جایش بنشیند صندلی را ترک می کند مانند سرکلاس.
- اغلب در جاهایی که مناسبتی ندارد می‌دود و یا از در و دیوار بالا می‌رود.
- اکثر اوقات نمی‌تواند بدون سر و صدا به بازی و سایر فعالیت‌ها بپردازد.
- روی صندلی وول می‌خورد و با دست و پاهایش ور می رود یا آنها را تکان می‌دهد.
- اغلب در حال حرکت است مثلا نمی‌تواند یک جا ثابت بماند و اگر مدت طولانی یک جا بماند احساس ناراحتی می کند.
- غالباً زیاد حرف می زند.
- نمی تواند منتظر نوبتش بماند مثلا در صف‌ها.
2. تربیت کودک خرابکار |دلایل ابتلا کودک به اختلال نقص توجه و بیش فعالی
- وراثت
- آسیب های دوران جنینی
- مصرف الکل و سیگار کشیدن در بارداری
- دریافت بدرفتاری و تــنبیه کودک از سوی والدین
3. درمان اختلال بیش فعالی
بسیاری از والدین از کودکان بیش فعال به عنوان شرور و اخلال گر صحبت به میان می آورند. بدون تردید، درمـان بیش فعالی در کودکان به منظور برطرف ساختن مشکلات میان والدین و فرزندان از درجه اهمیت و ارزش بسیار بالایی برخوردار می باشد. درمان بیش فعالی شامل رفتار درمانی، دارو درمانی، نوروفیدبک و یا ترکیبی از این روش ها است. درمان های طبیعی بیش فعالی نیز شامل پیروی از یک رژیم غذایی معتدل و مناسب، فعالیت بدنی در روز و استفاده محدود از موبایل، تلفن و فضای مجازی است. در روش روان درمانی، روان درمانگران با بررسی رفتار های کودک، درصدد تغییر رفتار و اعمال او بر می آیند. جهت کسب اطلاعات بیشتر پیرامون رفتار صحیح با کودکان بیش فعال را بیاموزید.
اهمیت تربیت برای تمام کودکان
متاسفانه درگذشته اغلب والدین در مواجهه با کودکان و رفتار های نابهنجار آن ها، از انواع تنبیه های فیزیکی استفاده می کردند. اما امروزه تنبیه های فیزیکی در اصول تربیتی و آموزشی تا حدود بسیار زیادی در بین خانواده ها کاهش یافته است. همچنین از آموزش های تحصیلی نیز، تنبیه فیزیکی به طور کامل حذف شده است.از دید روانشناسی تربیتی آخرین عضو نظام تربیتی، یعنی فرایند تنبیه در مراحل آموزش و تربیت، باید وجود داشته باشد. تنبیه در واقع به عنوان یکی از ابزارهای رفتار سازی و تــغییر رفتار کودکان است که می‌تواند در شکل‌گیری و تثبیت رفتار آنان تاثیر گذار باشد. در اعمال تنبیه مسئله مهم روش و چگونگی انجام تنبیه است، زیرا اگر در فرایند تنبیه اشتباهی جدی رخ بدهد، بالطبع احتمال بروز مشکلات گسترده در سلامت و شخصیت کودک خواهیم بود.
در بسیاری از مواقع کودکان برای مسائلی تنبیه می‌شوند که، تنبیه ضرورتی ندارد. در واقع کودکان به خاطر انجام رفتار هایی از سوی والدین و سایر بزرگسالان تنبیه می‌شوند که بخشی از روند رشد شناختی کودک است؛ مثل دست زدن به وسایل گوناگون، گشتن طبقات مختلف خانه و سوال پرسیدن های پیوسته.
تربیت کودکان خرابکار
گاهی والدین برای راحتی خودشان و یا در بعضی از خانواده ها که والدینی با پایگاه اجتماعی خاصی دارند، از تنبیه به عنوان وسیله ای برای سرکوب کودکان استفاده می کنند؛ در حالی که باید توجه داشت تنبیه برای بهبود رفتارها و در نهایت شخصیت کودک است نه برای سرکوبی مطلق کودک.والدین بهتر است تبدیل به افرادی شوند که با ایجاد یک ارتباط درست، موثر و مستمر با کودکان خود در مسیر تربیت فرزندان موفق گام برداشته و در جریان همین ارتباط وی را متقاعد می‌کنند که کارهای اشتباه و خطرناک را انجام ندهد. در زیر به چند راه مناسب برای برقراری ارتباط و برخورد با کودکان خرابکار، اشاره می کنیم:
- احـساسات خود را از روند تصمیم گیری و اجرا تنبیه دور کنید: بدترین تصمیمات و عملکرد ها در موقع عصبانیت است؛ بنابراین از تصمیم گیری سریع در موقع عصبانیت بپرهیزید.
- قبل از هر گونه بحث به او فرصت صحبت دادن را بدهید: به او نشان دهید که می خواهید دلایل او را بشنوید و به آن ها اهمیت می دهید. در واقع باید اصول حـرف زدن با کودک را رعایت نمایید.
- از دستور دادن به کودکان بپرهیزید: با آن ها از جایگاه پدر و مادر ارتباط برقرار کنید نه از جایگاه رئیس.
- صبــور بودن را تمرین کنید: او کودک است. پس صبر لازم برای تربیت و بهبود رفتار های نادرست یک کودک را هتر است والدین در خودشان پرورش دهند.
- به خوبی ها پاداش دهید: تمام کودکان ویژگی های مثبت خود را دارند، پس برای باقی ماندن آن دسته از ویژگی های مثبت در کودکان، باید آن ها را از سوی والدین در کودکان تقویت بشوند.
- به بازی با آن ها بپردازید: بازی بهترین و قوی ترین راه ارتباط با کودکان است. در روند بازی با آن ها تعامل داشته باشید و قوانین را در غالب بازی ها برای او ارزش سازی کنید.
برای برخورد مناسب با کودکان خرابکار ممکن است دچار تنش های روانی بسیاری شوید و کنترل اعصاب خود را از دست بدهید. در چنین شرایطی بهره بردن از خدمات روانشناسی می تواند بهترین راهکار باشد. مشاوران حامی هنر زندگی در این مسیر یاریگر شما خواهند بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مشاوره روانشناسی کلیک کنید.
.jpg "صدا زدن والدین به اسم")
