بیماری های روان تنی | علل و راه های درمان اختلالات سایکوسوماتیک

خوشحال می شویم برای دیدن ویدیوهای مرتبط با بیماری های روان تنی پیج اینستاگرام دکتر فرزاد طباطبایی را دنبال کنید.

بیماری شما ریشه عصبی دارد؛ جمله‌ای که شاید بار‌ها در هنگام مواجهه با درد‌های جسمی، از پزشک خود شنیده باشید. بیماری های روان تنی یا اختلالات سایکوسوماتیک بیماری‌هایی هستند که به علل فیزیکی و عوامل خارجی محدود نمی‌گردد بلکه استرس، اضطراب، به هم ریختگی ذهنی، افسردگی و حتی خستگی شدید در به وجود آمدن این بیماری‌ها نقش مهم و مؤثری را ایفا می‌کنند. فشار‌های روحی به طور ناگهانی و یک دفعه، تأثیر خود را بر سلامت فرد نشان نمی‌دهد؛ بلکه به مرور زمان، فرد را دچار مخاطره می‌کند و باعث بروز بیماری های روان تنی می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا در مورد علل، علائم و درمان بیماری روان تنی ( اختلالات سایکوسوماتیک ) به طور کامل توضیح دهیم.
 

بیماری های روان تنی

بیماری های روان تنی ( اختلالات سایکوسوماتیک ) در دسته اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرند، اما علائم اضطراب به صورت بیماری‌ها و دردهای جسمی بروز پیدا می‌کند که در واقع دارای ریشه و منشأ روانی است. رویکرد‌های متفاوتی در مورد علل بروز مشکلات روان تنی وجود دارد. ولی می‌توان گفت که علت اصلی تمامی این بیماری‌های روان تنی استرس و فشار‌های روانی می‌باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.

گروه سنی در معرض آسیب بیماری های روان تنی معمولا در سنین 20 تا 40 سال می‌باشند. از جمله بیمارهای روان تنی می‌توان به بیماری‌های گوارشی، سردرد‌ها، ترش کردن معده، مشکل قند خون، مشکلات تنش عضلانی و کمر درد‌های مزمن، مشکلات پوستی (کهیر، جوش و آکنه)، اشکال در ترشح غدد درون ریز مانند پرکاری و کم کاری‌های تیروئید، مشکلات سردرد‌های میگرنی، بی خوابی‌ها و مشکلانت دستگاه تناسلی و ادراری مانند قاعدگی دردناک و یا فقدان قاعدگی و قطع شدن آن، سرگیجه، خستگی مفرط، تنگی نفس و ... اشاره داشت. در واقع تمام این علائم و دردهای جسمانی به عنوان علادم اضطراب و استرس بروز پیدا می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علائم اضطراب کلیک کنید.

اینفوگرافیک بیماری های روان تنی

 

بیماری های روان تنی چه افرادی را بیشتر درگیر می کند؟

ژنتیک و سابقه خانوادگی از عوامل ابتلا به بیماری های روان تنی است. در خانواده ای که افراد پس از هر بحران یا مسئله ای دچار معده درد یا بیماری های گوارشی می شوند، این رفتار به تدریج در بقیه هم دیده می شود.هر چند اشکال آن می تواند متفاوت باشد. گاهی در کودکان هم این بیماری به چشم می خورد. تغییرات خواب و اشتها در کودکان، رفتارهای ناسازگار مثل تف کردن و پرتاپ کردن اشیا می تواند نشانه هایی از بیماری های روان تنی باشد. در این موارد بهتر است به مشاور کودک مراجعه کنید. در افرادی که سابقه خانوادگی در آن ها بیشتر است باید نسبت به نشانه ها هشیار باشند. دردهای گوارشی، به هم خوردن خواب و بیداری، تنگی نفس و ضربان قلب بالا می تواند نشان از اضطراب باشد.

گونه‌های مختلف اختلالات سایکوسوماتیک

اختلالات تبدیلی: این نوع از اختلالات روان تنی زمانی رخ می‌دهند که فرد استرس فراوانی را تجربه می‌کند و به تبع آن دچار مشکلات و یا دردهای جسمانی می‌شود. برای مثال مشاهده شده برخی از افرادی که استرس فراوانی از صحبت کردن و سخنرانی دارند، صدای خود را به صورت موقت از دست می‌دهند.

هیپوکندریا: افراد مبتلا به این اختلالات دردها و علائم بسیار جزئی را به بیماری‌های دشوار و ناعلاج نسبت می‌دهند. مثلا فردی که دچار سر درد می‌شود، گمان می‌کند تومور مغزی دارد و استرس ناشی از این باور سر درد او را تشدید می‌کند. اختلال علائم جسمانی نیز به همین صورت است. برای کسب اطلاعات بیشتر از اختلال علائم جسمانی کلیک کنید.

سایبر کندریا: در این اختلال فرد با مطالعه بیماری‌های مختلف در اینترنت و یا جاهای دیگر، تصور می‌کند علائم آن‌ها را در وجود خود دارد.

تفاوت بیماری روان تنی با اختلالات هیستری

_بیماری های روان تنی منشا جسمی دارند اما اختلال هیستری ریشه سمبولیک دارد.

_بیماری های روان تنی گاهی باعث تغییر ساختمان بدن و بیماری هایی مثل بی اشتهایی عصبی و زخم معده می شود اما واکنش های جسمانی بیماری هیستریک به ندرت خطرناک است.

_واکنش های پسیکوسوماتیک اضطراب را کاهش نداده اما واکنش های جسمی باعث کاهش اضطراب می شود.

_در بیماری های روان تنی دستگاه  خودمختار اعصاب دخالت دارد اما در بیماری هیستری دستگاه اعصاب و نخاع درگیر هستند.

برخی از انواع بیماری های روان تنی

1. اختلالات گوارشی از انواع بیماری های روان تنی

زخم‌های گوارشی اغلب به خاطر فرسایش غشاء مخاطی که در قسمت بالای روده باریک قرار دارد، اتفاق می‌افتد. در افرادی که اسید معده بیش از حد ترشح می‌شود و یا دفاع مخاطی ضعیفی وجود دارد، احتمال ابتلا به زخم‌های گوارشی بیشتر است. این اتفاق می‌تواند ارثی باشد؛ همچنین افرادی که دچار ضعف در روده هستند، هنگام مواجهه با شرایط استرس‌زا دچار زخم‌ها و اختلالات گوارشی می‌شوند. تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد بروز خشم و اضطراب در افراد، ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد و در نتیجه منجر به ایجاد زخم‌های گوارشی می‌شود. بسیاری از افرادی که در مشاغل پر اضطراب مشغول به کار هستند، به زخ معده و معده درد دچار می‌شوند.

2. اختلالات قلبی عروقی از جمله بیماری های روان تنی

اغلب بیماری‌های قلبی عرقی بر اثر تجمع چربی در شریان‌های کرنری اتفاق می‌افتند. گاه گرفتگی رگ‌ها مانع از خون‌رسانی به قلب و در نتیجه منجر به حمله قلبی و مرگ می‌شود. علاوه بر عوامل جسمانی نظیر پیری، سیگار کشیدن، عوامل ارثی، کلسترول و فشار خون بالا، مجموعه‌ای از عوامل روانی که با تیپ شخصیتی A شناخته می‌شود، در بروز بیماری‌های قلبی عروقی نقش دارند. افرادی که دائما نگران هستند، رقابت طلب و جاه‌طلب هستند و خصومت و پرخاشگری زیادی دارند، اغلب مشکلات و دردهای قلبی عروقی را به میزان زیادی تجربه می‌کنند. این اختلالات زمانی شدیدتر می‌شوند که شخصیت‌های تیپ A امکان و مهارت‌های تخلیه خشم خود را نداشته‌باشند.

3. اختلالات تنفسی و به ویژه آسم

از جمله بیماری‌های تنفسی آسم است که در آن مجاری تنفسی به صورت منتشر مسدود و یا تنگ می‌شود. تنگی نفس، سرفه، خس خس کردن از جمله علائم این بیماری است. زمان‌هایی که افراد دچار هیجانات روانی پیچیده و شدید می‌شوند، اغلب به نفس نفس می‌افتند و تنفس برایشان سخت می‌شود. البته آسم تنها به علل روانی محدود نمی‌شود؛ در واقع عوامل روانی و استرس‌ها تشدید کننده‌ی علل جسمانی این بیماری هستند.

4. فشار خون از جمله اختلالات سایکوسوماتیک

فشار خون بر اثر عوامل قلبی کلیوی و غددی اتفاق می‌افتد؛ اما در بسیاری موارد مشاهده شده این بیماری علت جسمانی خاصی ندارد. افرادی که به بیماری فشار خون مبتلا می‌شوند، اغلب در مورد مسائل و مشکلات انعطاف ناپذیرند؛ بسیار کمال‌گرا هستند و به دلیل عدم تطابق توانایی‌ها و خواسته‌هایشان اضطراب و تنش روانی زیادی را تجربه می‌کنند. البته نمی‌توان نقش وراثت را در ابتلا به این بیماری نادیده گرفت اما استرس به میزان زیادی بر تشدید علائم تأثیرگذار است.

5. دردهای ستون فقرات و به ویژه دردهای کمر

علت بروز دردهای ستون فقرات و کمر می‌تواند دیسک، ساییدگی مهره ها، تومورهای نخاع و ستون فقرات باشد؛ این دردها علت عضوی دارند اما نوع دیگری از دردهای مربوط به ستون فقرات که اغلب در مهره‌های اولیه پشت و گردن بروز پیدا می‌کند، منشأ روانی دارند. اغلب افرادی که نمی‌توانند خود را با محیط منطبق کنند و یا توانایی سازگاری هیجانی ندارند، به دردهای گردن و کمر مبتلا می‌شوند. این افراد ممکن است در دراز مدت نشانه‌های خلق پایین را تجربه کنند.

6. مشکلات تیروئید از جمله اختلالات سایکوسوماتیک

در برخی افراد استرس‌های طولانی مدت و یک‌نواخت منجر به بروز پرکاری تیروئید می‌شود. همچنین افرادی که مدام نسبت به مسائل و عقاید دیگران حالت تدافعی داشته و یا نمی‌توانند تعامل و ارتباط مناسبی با محیط پیرامونی خود برقرار کنند، ممکن است مشکلات تیروئیدی را تجربه کنند.

7. اختلالات تغذیه‌ای و خوردن

دو تا از مهم‌ترین بیماری‌های تغذیه‌ای که هر دو علت روانی دارند، پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی روانی هستند. بی‌اشتهایی روانی از خود کم‌بینی و احساس اضافه وزن غیر واقعی نشأت می‌گیرد. این افراد گمان می‌کنند بسیار چاق هستند و به صورت مداوم از خوردن امتناع می‌کنند؛ اغلب وزن آن‌ها به نصف وزن طبیعی می رسد.

در پر خوری عصبی نیز فرد تمایل به مصرف بیش از اندازه غذا دارد و مدام در حال خوردن است اما از ترس اضافه وزن با استفاده از روش‌هایی همچون انگشت کردن در حلق، مصرف ملین و مسهل و ورزش‌های بسیار سنگین سعی در دفع موارد غذایی می‌کند. بین پرخوری عصبی و افسردگی ارتباط بسیار نزدیکی وجود دارد. این بیماری‌ها مشکلات فراوانی را برای فرد به وجود می‌آورند و درمان آن‌ها جز از روش‌های روان درمانی و مداخلات تخصصی امکان پذیر نیست.

عوامل تأثیر گذار در بیماری های روان تنی یا اختلالات سایکوسوماتیک

شما باید نسبت به اتفاقاتی که در درونتان رخ می‌دهد، کاملا آگاه باشید و سعی کنید نسبت به کوچک‌ترین تغییری که بی دلیل اتفاق می‌افتد حساس و دقیق شوید. اگر فردی هستید که زود خسته می‌شوید، در تمرکز کافی مشکل دارید، دائما احساس نگرانی و دل شوره دارید که منشأ آن را  نمی‌یابید، یا حتی دائم دچار مشکلات گوارشی با منشأ نامشخص می‌شوید، علت آن می‌تواند روان تنی یا همان عصبی باشد. با استفاده از روش های کنترل استرس این نشانه ها را کاهش دهید.

علت بیمار‌ی های روان تنی

استرس و فشار‌های روانی عامل اصلی ابتلا به بیماری های روان تنی ( اختلالات سایکوسوماتیک ) هستند. پس اگر از آن گونه افراد هستید که یک شغل پر استرس یا موقعیت زندگی پر استرس و پر تنشی دارید و یا خانواده‌ی آشفته و اتفاقات منفی بسیاری در زندگی خانوادگی شما در حال رخ دادن است، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های روان تنی قرار خواهید گرفت. هیستری نیز امروزه در کتب تخصصی به عنوان نوع دیگری از بیماری روان تنی شناخته می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله هیستری را مطالعه کنید.

نکته‌ی مهم: علائم روان تنی در کودکان متفاوت است و صرفا نباید به علائم بروز شده در بزرگسالان بسنده کرد. اگر کودک شما  بی قراری‌های ناگهانی در رفتارش دیده می‌شود  به طوری که قبلا سابقه نداشته است، نا آرامی و اختلال در رفتار مانند خراب کردن اشیای دور و اطراف و ... همه‌ی این‌ها می‌تواند یک زنگ خطر برای بروز بیماری‌های روان تنی باشد. در این شرایط مراجعه به یک روان شناس برای بررسی دقیق علت‌ها و تشخیص مناسب ضروری است.

تفاوت میان بیماری‌های جسمی و اختلالات سایکوسوماتیک

بیماری‌های جسمانی بر اثر تغییرات فیزیولوژیکی‌ در بدن، ورود عفونت‌ها، ویروس‌ها و ... رخ می‌دهند و با استفاده از آزمایشات مختلف علت‌های آن قابل تشخیص است؛ اما اغلب بیماری‌های روان تنی علل فیزیولوژیکی ندارند و در آزمایشات نیز علل آن‌ها مشخص نمی‌گردد. اختلالات سایکوسوماتیک برخلاف بیماری‌های جسمانی ارتباط مستقیمی با خلق و خو دارند. در صورتی که در میان اعضای خانواده خود سابقه افسردگی و اضطراب را دارید، لازم است بیشتر احتیاط کنید و مراقب و گوش به زنگ باشید. اغلب بروز بحران و شرایط استرس‌زا علائم بیماری‌های روانی را تشدید می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه علائم افسردگی کلیک کنید.

درمان بیماری‌های روان تنی ( درمان اختلالات سایکوسوماتیک )

درمان بیماری های روان تنی در صورت مراجعه و تشخیص به موقع آسان است. برای درمان بیماری های روان تنی باید ابتدا عامل اصلی به وجود آورنده این بیماری را تشخیص داد. در صورت شدید بودن علائم و شدت بیماری باید علاوه بر استفاده از جلسات مشاوره روانشناسی و روان درمانی از دارو درمانی نیز استفاده کنید. در دارو درمانی از داروهای آرام بخش و ضد افسردگی استفاده می‌گردد. برای اطلاع از انواع داروهای ضد افسردگی کلیک کنید.

زمان مورد نیاز برای درمان این بیماری‌ها بسته به پیگیری و شدت بیماری در فرد متفاوت است. توجه داشته‌باشید که برای درمان بیماری‌هایی که منشأ روانی دارند، از روش‌های روان درمانی استفاده کنید و ابتدا استرس و اضطراب خود را کنترل کنید. مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی آماده است تا با استفاده از خدمات مشاوره تلفنی و حضوری خود پاسخگوی سوالات شما باشد. شما می‌توانید با دریافت مشاوره کنترل استرس ، عوامل پنهان بروز بیماری را تشخیص داده و درمان نمایید.

درمان های جایگزین برای درد روان تنی

روش های درمانی جایگزین برای دردهای روان تنی شامل موارد زیر می شود:

_تکنیک های ریلکسیشن یا آرام سازی: تکنیک های آرام سازی عضلانی بدن به حفظ آرامش ذهن و روان کمک می کند.

_درمان هیپنوتیزم: بر ناهشیار فرد و انگیزه ها و آرزوهایی که به شکل جسمانی ظاهر می شوند تمرکز دارد.

_هنر درمانی: با نقاشی، رقص و موسیقی تاثیر زیادی در کاهش درد روان تنی دارد.

_ماساژ

_طب سوزنی

_تحریک الکتریکی اعصاب

روش‌های کنترل اختلالات سایکوسوماتیک

افرادی که دچار این اختلالات می‌شوند، مسلما فشارهای روانی و شرایط بحرانی زیادی را تجربه می‌کنند؛ بنابراین راه کنترل این بیماری‌ها علاوه بر مصرف دارو، می‌تواند ایجاد تغییر در باورها و تفکرات، سبک زندگی و یا کاهش عوامل محیطی پر تنش باشد.

واکنش‌های صحیح و یادگیری مهارت‌ حل مسئله: برخورد منطقی با مشکلات، یادگیری روش‌های کاهش استرس و مسئولیت پذیری در مورد تصمیمات می‌تواند کمک کننده باشد. لازم است زمان‌هایی را به خود استراحت دهید و یا به انجام فعالیت‌های لذت بخش بپردازید. پیشنهاد می‌کنیم در این زمینه مقاله کاهش استرس را مطالعه کنید.

تغییر شرایط محیط زندگی: برای افزایش سلامت روانی و رفع اختلالات سایکوسوماتیک لازم است برخی از شرایط استرس‌زا را تغییر دهید و یا از آن‌ها دوری کنید. بهبود و ارتقای سطح اجتماعی، اقتصادی و ارتباطات میان فردی به شما کمک می‌کند بهتر با استرس‌ها مقابله کنید. 

رفتار درمانی شناختی: با استفاده از این روش بر روی افکار منفی و تحریف آن‌ها کار می‌شود و روش‌های مقابله با استرس به او آموزش داده می‌شود. تکنیک توقف فکر، بلوکه کردن افکار و از بین بردن باورهای غیر واقعی از جمله روش‌های رفتار درمانی شناختی است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد درمان شناختی رفتاری کلیک کنید.

سخن آخر

بیماری های سایکوسوماتیک یا روان تنی امروزه تعدادی بیش تری از مردم را درگیر کرده است. دارودرمانی و عمل های جراحی سنگین درمان عمیق و ریشه ای این بیماری نیست. مسائل حل نشده، اضطراب و سایر بیماری های روحی و روانی خود را به این شکل نشان می دهند. بنابراین برای درمان اساسی بیماری روان تنی بهتر است از مشاوران و روان شناسان مرکز ما در حامی کمک بگیرید.

برای دریافت مشاوره در زمینه بیماری های روان تنی می توانید با مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی حامی هنر زندگی از طریق تلفن ثابت از کل کشور با شماره 021-91009944 تماس بگیرید.