اثر پروانه ای در روانشناسی | اثر پروانه ای چیست و چه کاربردهایی دارد؟

اثر پروانه ای در روانشناسی چیست؟ اثر پروانه ای پدیده ای است که از نظریه آشوب مرتبط با هواشناسی به وجود آمده است. در زبان استعاری به این معنی است که یک تغییر کوچک می تواند موج بزرگ جزر و مدی ایجاد کند. این مفهوم نشان می دهد چیزهای کوچک در زمان حال می توانند تأثیر زیادی بر آینده داشته باشند. وابستگی و حساس بودن یک سیستم پیچیده و پویا به شرایط اولیه به طوری که در طول زمان یک علت کوچک اثرات بزرگ و غیرقابل پیش بینی داشته باشد را اثر پروانه ای می نامند. در روان شناسی نیز با تکیه بر همین مفهوم باور بر این است که تصمیم ها و انتخاب های انسانی روی مسیر بعدی زندگی شخص واطرافیان تاثیرگذار خواهد بود. برای دریافت مشاوره تلفنی فردی کلیک کنید.  

اثر پروانه ای چیست؟

«اثر پروانه ای» یک اصطلاح بسیار محبوب است که بیان می‌کند تغییرات جزئی می‌توانند در درازمدت بر رویدادها تأثیر زیادی بگذارند. کشف موفقیت‌آمیز ادوارد لورنز هواشناس، عموماً به عنوان «اثر پروانه‌ای» شناخته می‌شود که بیان می‌کند چیزی به کوچکی یک پروانه می‌تواند باعث تغییرات آب و هوایی زیادی در یک مکان دیگر شود. امروزه این مفهوم آنقدر معروف شده است که به عنوان استعاره در تفکر روانشناختی استفاده می شود.
اگرچه این نظریه در اصل بر اساس نظریه آشوب که یک نظریه کاملاً علمی توسط ادوارد لورنز بود که تأثیرات آب و هوا را به دلیل تک تک بال‌های یک پروانه مطالعه کرد، اما امروزه در روان‌شناسی و تفکر نیز گنجانده شده است. طبق گفته مریام وبستر تعریف اثر پروانه ای این است: ویژگی سیستم های آشفته جوی که به موجب آن تغییرات کوچک در شرایط اولیه می تواند منجر به تغییرات گسترده و غیرقابل پیش بینی در وضعیت آینده سیستم هواشناسی شود. برای دریافت مشاوره تلفنی کلیک کنید.
اثر پروانه ای به عنوان استعاره ای از زندگی در دنیای پر هرج و مرج عمل می کند. به طور خاص‌نشان می دهد که رویدادهای کوچک می توانند اثرات بسیار بزرگی داشته باشند. یک رویکرد نسبتاً جدید است زیرا زمانی اعتقاد بر این بود که رویدادهای کوچک اثرات کوچک و رویدادهای بزرگ اثرات بزرگ ایجاد می کنند.  با این حال نظریه آشوب این دیدگاه را تغییر داد و اکنون اثر پروانه ای نشان می دهد که چیزهای کوچک مانند پرنده ای که امروز بر فراز چین بال می زند می تواند اثرات بزرگی ایجاد کند مانند ایجاد طوفان در آمریکا طی هفته آینده.

نظریه آشوب

این تئوری پیشنهاد می کند که یک تغییر جزئی در محیط می تواند تغییری خارق العاده و شدید در محیط و آب و هوا ایجاد کند. البته این نظریه ریاضی چیزی را که امروزه اثر پروانه ای نامیده می شود به وجود آورد. مخترع آن ادوارد لورنز، نمی ‌دانست اصطلاحی که او ابداع کرده است به یک اصطلاح محبوب در روان‌شناسی و تفکر تبدیل خواهد شد. این اصطلاح به مثالی اشاره دارد که در آن بال زدن یک پروانه در یک نقطه از جهان در ایجاد گردباد در نقطه دیگر تاثیر می گذارد.
این اصطلاح در نظریه آشوب و به طور کلی برای توصیف ارتباطات علی غیرخطی استفاده می شود. اثر پروانه ای در واقع بیشتر یک نظریه فیزیک/آشوب است. اما به روانشناسی نیز مربوط می شود.  

تاریخچه کشف اثر پروانه ای

در یک روز زمستانی سال ۱۹۶۱، ادوارد لورنز، استاد هواشناسی در MIT تعدادی اعداد را در یک برنامه کامپیوتری شبیه سازی الگوهای آب و هوا وارد کرد.  بعد در همان روز همان شبیه سازی را دوباره تکرار کرد اما این بار یک متغیر را از 0.506127 به 0.506 گرد کرد.  سپس دفتر خود را ترک کرده برای خوردن یک فنجان قهوه در حالی که دستگاه شبیه سازی را اجرا می کرد ترک کرد. هنگام بازگشت در کمال تعجب متوجه شد که نتیجه بسیار متفاوت از شبیه سازی اول بوده است. آن تغییر کوچک طی دو ماه آب و هوای شبیه‌سازی‌شده، به‌شدت دگرگون شده بود. همچنین درمورد تاثیر اب و هوا بر انسان بخوانید.
چگونه یک اختلاف کوچک 0.000127 می تواند چنین تغییر خارق العاده ای در پیش بینی آب و هوا ایجاد کند؟ لورنز اظهار داشت از آنجایی که همه چیز در زندگی بخشی از سیستم های بزرگ تر است حتی رویدادهای پیش پا افتاده نیز می توانند تأثیرات قابل توجهی بر چیزهای دیگر داشته باشند. در سال ۱۹۶۳ او مقاله‌ای نوشت و گفت که اگر نظریه‌ به دست آمده درست باشد«یک تکان ساده در بال‌های مرغ دریایی می‌تواند مسیر آب و هوا را برای همیشه تغییر دهد». سپس این استعاره را به پروانه تغییر داد و این پدیده اکنون به طور گسترده به عنوان "اثر پروانه" شناخته می شود.  

تاثیر تعریف اثر پروانه ای بر سایر دیدگاه ها

بسیاری از نویسندگان این «اثر پروانه‌ای» را به شیوه‌ای دراماتیک ‌تر تعریف می‌کنند و می‌گویند که بال زدن یک پروانه در یک کشور می‌تواند باعث ایجاد گردباد در کشور دیگر شود یا از آن جلوگیری کند. البته که این بدان معنا نیست که پروانه مستقیماً انرژی گردباد را تأمین می کند بلکه صرفاً به این معنی است که بال زدن پروانه نشان دهنده یک تلاطم کوچک در جو است. این تلاطم باعث زنجیره ای از رویدادها (یا یک اثر دومینو) می شود که منجر به رخ دادن رویدادهای بسیار بزرگ تر می شود.
تغییر رویدادهایی هزاران مایل دورتر، مانند یک گلوله برفی کوچک در بالای یک کوه را تصور کنید. همانطور که از کوه پایین می رود نه تنها شتاب و سرعت پیدا می کند بلکه اندازه آن افزایش می یابد و به یک خطر بالقوه کشنده برای هر چیزی که در مسیرش باشد تبدیل می شود.
این نظریه بسیار پیچیده و جذاب است که با انتقادات بسیاری از سوی دانشمندان نیز مواجه شده است. اول از همه نمی توان پیش بینی کرد که کدام یک از پروانه ها و در چه مکان هایی ارتباط مستقیمی در ایجاد تغییرات شدید آب و هوایی دارند. برخی موافق نیستند که چیزی به اندازه پروانه ای که بال خود را تکان می دهد می تواند چنین تأثیر بزرگی ایجاد کند‌با این حال اختلالات دیگری وجود دارد که بر آب و هوا تأثیر گذار است. این اصطلاح به قدری رایج است که در ادبیات و حوزه کتاب های روان شناسی نیز وارد بسیاری از داستان ها شده و فیلم ها آن را در محتوای سناریوی خود گنجانده اند.  

اثر پروانه ای در روانشناسی

این مدل ذهنی قدرتمند پدیده ای است اغلب به اشتباه درک می شود که در آن یک تغییر کوچک در شرایط شروع می تواند به نتایج بسیار متفاوتی منجر شود. درک اثر پروانه ای در روانشناسی می تواند لنز جدیدی و شفافی به دست انسان بدهد که از طریق آن بتواند وضعیت های مختلف زندگی اعم از کارها و شغل ها و معاملات و روابط اجتماعی و موارد دیگر را با دقت بیشتری مشاهده کند. در روانشناسی می توان آن را به عنوان چیزی تعریف کرد که تأثیر بیشتری بر زندگی افراد ایجاد می کند. افکار کوچک، اقدامات کوچک می توانند منجر به تغییرات بزرگ شوند.
پرتاب یک سنگریزه در آب می تواند آب ساکن را مختل کند و تواریخ موجی ایجاد کند. هر موجودی بر یکدیگر تأثیر می گذارد. اگر موجودی بمیرد فرزندان او به دنیا نمی آیند که دوباره بر اکوسیستم تأثیر می گذارد. تک تک اقدامات انسانی و هر اتفاقی که در این جهان رخ می دهد بر چیز دیگری تأثیر می گذارد.

1-ارتباط اثر پروانه ای با زندگی افراد

این اثر پروانه ای در روانشناسی چه ربطی به افراد عادی و چه تاثیری بر روان شناسی روزمره آن ها دارد؟ در واقع همه چیز از جمله انسان و انتخاب ها و تصمیم گیری های او درست مانند پروانه که بخشی از سیستم بزرگتر در طبیعت است، بخشی از سیستم عظیم در این جهان می باشد. جایی که بخش های مختلف بر هم اثر می گذارند و از یکدیگر تأثیر می گیرند.  بنابراین هر کاری که انجام دهد مهم نیست که چقدر کوچک یا بزرگ باشد می تواند تأثیر عمیقی بر زندگی خود و دیگران داشته باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه رفتار با دیگران کلیک کنید.

2-تاثیر بر نگرش

یکی دیگر از زمینه های نگاه به این موضوع که با اثر پروانه ای قابل توضیح است نحوه «نگرش» افراد است. نگرش انسان ها خوب یا بد، می تواند بر دیگران تأثیر بگذارد. برای موفق شدن باید بدون توجه به محیط، نگرش موفقی داشت.  مثبت بودن می تواند بر کار و رابطه شما با دیگران تأثیر بگذارد. یک حرکت بد یا انتخاب و تصمیم نامناسب چه به صورت عمدی چه به صورت سهوی، هر چقدر هم که کوچک باشد می تواند بر سیستمی که در آن هستید تأثیر بگذارد.  برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تغییر رفتار و نگرش کلیک کنید.
به همین ترتیب یک حرکت خوب از جانب شما باز هر چقدر هم که کوچک باشد می تواند تغییرات زیادی در محیط اطراف شما ایجاد کند. در نتیجه نحوه نگرش منفی یا مثبت انسان ها که به شکل عمل در می آید می تواند به روش های بزرگ تری در کل سیستم گسترش یابد.

3-اهمیت مسایل کوچک

اثر پروانه ای در روانشناسی می تواند به هر دو صورت، منفی یا مثبت عمل کند. دو چیز مرتبطی که اثر پروانه ای به افراد می آموزد این است که چیزهای کوچک مهم هستند و همه به یک سیستم بزرگتر متصل می شوند. اقدام انسان ها در حال حاضر و در امروز نتیجه یک اقدام قبلی بوده است و این به نوبه خود می تواند به یک اقدام در آینده منجر شود. با یک حرکت کوچک می توانید زندگی یک نفر را تغییر دهید.
به خاطر سپردن این موضوع افراد را بیشتر آگاه می‌کند که هر کاری که انجام می‌دهند فارغ از اینکه تا چه حد مهم باشد یا چه ارزشی نزد خود شخص داشته باشد به یک اثر موجی بسیار اثرگذار تبدیل می‌شود. ترک سیگار می تواند کل زندگی شما را در ۱۰ و ۲۰ سال یا شاید کمتر از آن تغییر دهد. یک مقدار پول بخشیده شده از جانب شما می تواند زندگی شما یا زندگی دیگران را به شکلی پایدار و عمیق تر از آنچه فکر می کنید تغییر دهد.

4-پشتکار و استمرار در عمل

هرگز قدرت کارهای کوچک را دست کم نگیرید. اعمال کوچک می تواند زندگی یک فرد و همچنین سبک زندگی شما را تغییر دهد.  اثر پروانه ای زیبا را در زندگی خود مد نظر قرار بدهید و هر روز کارهای کوچک مثبت انجام دهید. کمی پیشرفت هر روزه به زودی نتایج بزرگی را به همراه خواهد داشت. آن تکلیف کلافه کننده ای که باید نوشته شود، آن مطالعه پر زحمتی که باید انجام شود یا آن کار خسته کننده خانگی که از روزی به روز دیگر به تعویق انداخته شده است باید هر چه زودتر به پایان برسد. اگر به سرانجام رساندن این ها خیلی کسالت آور و سخت شده است کارهای کوچک را در یک زمان مشخص به طور یکجا انجام دهید.
یکی از اصطلاحات روشنگرانه در مورد تاثیر استمرار و اصرار در عمل در جمله شاعر رومی تجلی دارد که می گوید چکیدن آب سنگ را سوراخ می کند؛ نه از طریق زور، بلکه از طریق استمرار. این کار طبیعی و کوهستانی را از طبیعت الهام بگیرید و کارها را ذره ذره انجام دهید و در اخر ببینید که به زودی تمام خواهد شد. ثابت قدم و پیگیر باشید. مهم نیست چقدر مشکل ساز یا خسته کننده است. کوه ها در یک روز ساخته و یا نابود نمی شود. سال ها و میلیون ها سال طول می کشد تا چنین اتفاقاتی بیفتد. استوار و پایدار ادامه بدهید.

5-تاثیر اثر پروانه ای در هرج و مرج بازار سهام

آیا فیلم "گرگ وال استریت" را دیده اید؟ این فیلم روایت واقعی از جردن بلفورت است که توانسته بود سهام میلیون ها مشتری را به نفع خود کلاهبرداری کند. این جریان نشان می دهد که تفسیر بازار سهام چقدر دشوار است زیرا در نهایت با یک بازی اعداد روبرو هستید که می تواند تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گیرد. بلفورت به سادگی از بازی "پمپ و تخلیه" برای افزایش قیمت سهام استفاده کرد و بعداً آن ها را به فروش رساند و سپس قیمت آن ها را کاهش داد.
آیا بازار سهام بیش از حد تابع نظریه آشوب و اثر پروانه ای آن است؟ به احتمال قوی بله. اولاً هرج و مرج و نوسانات زیادی در بازار سهام وجود دارد. پیش بینی قیمت سهام به اندازه پیش بینی آب و هوا دشوار است. واکنش سرمایه گذاران به کاهش و افزایش قیمت ها متفاوت است و حتی یک تغییر جزئی می تواند عواقب سهمگین و احساسات خشمگین به دنبال داشته باشد. بازیگران اصلی بازار بزرگ سهام ممکن است تأثیر زیادی بر کل بازار سهام بگذارند.  

سخن آخر

از آنجایی که زندگی بسیار غیرقابل پیش‌بینی است هرگز نمی‌توانید حدس بزنید در آینده چه اتفاقی برای شما رقم خواهد خورد. اما اگر بتوان فقط یک کار خوب و فقط یک کار کوچک که امکان انجام شدن دارد انجام شود آنگاه می شود امیدوار بود که این کار خوب می‌تواند آینده‌ای روشن و خوش بینانه بسازد. یک حرکت کوچک از سر مهربانی، داشتن یک چهره خندان و دراز کردن یک دست کمک به دیگری همگی می توانند در زندگی یک نفر یا زندگی جمعی تغییرات شگرفی ایجاد کنند.
همه این مثال‌های ساده جدای از یک تصویر بزرگ ‌تر هستند و اگر بتوانید فقط تمرکز کنید و به این جزئیات کوچک بیشتر توجه کنید زندگی خود و دیگران را بسیار بهتر از قبل می سازید. این پدیده جالب عمیقاً بر تفکر بسیاری از عموم مردم تأثیر گذاشته است. در حالی که شما در خانه خود هنگام خواندن این مقاله در مورد آن فکر می کنید، شاید پروانه ای در گوشه ای از جهان بال خود را تکان دهد که می تواند زندگی شما را در اینجا تحت تأثیر اعجاب آوری قرار دهد. اگر شما هم در راستای اثر پروانه ای در روانشناسی مسئله ای دارید می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.