پذیرش اشتباهات خود | چطور با اشتباهاتمان مواجه شویم؟

نویسنده : دکتر فرزاد طباطبایی

پذیرش اشتباهات خود چه کمکی به انسان می کند؟ همه انسان ها در زندگی خود دچار اشتباه هایی بزرگ و کوچک می شوند. ولی همه آن ها توانایی پذیرش و قبول این اشتباهات را ندارند. در واقع بسیاری از انسان ها مقاوت عجیبی را در برابر پذیرش اشتباهات خودشان، از خود نشان می دهند. این افراد خیلی سریع اشتباهات دیگران را تشخیص می دهند و حتی ممکن است به روی آن ها بیاورند، ولی در تشخیص و پذیرش اشتباهات خودشان به طور جدی مشکل دارند.

انسان و اشتباهات

انسان موجودی است، دارای دو قوه عقل و اراده؛ بنابراین هر کسی مسئول بخش های زیادی از زندگی و اعمال خود است. پذیرش مسئولیت اشتباهات قدم اول برای جبران آن ها و حرکت رو به جلو است. در ادامه جنبه های مختلف رابطه بین انسان و اشتباهاتش را بررسی کرده ایم.

اینفوگرافیک پذیرش اشتباهات خود

مرز بین خطا و اشتباه چیست؟

درک تفاوت بین اشتباه و خطا نکته مهمی است اما در ابتدا باید دانست که نقطه اشتراک هر دو مسئله، وقوع رخدادی در جایگاه به غیر از خود است. اما تفاوت اصلی این دو کلمه که به اشتباه به جای هم مورد استفاده قرار می گیرند چیست؟
اشتباه زمانی رخ می دهد که انسان قانونی را بداند ولی به طور عمدی یا اتفاقی آن را نقض کند. مثل نبستن عمدی و غیر عمدی کمربند ایمنی در حین رانندگی با علم به این نکته که این کار لازم است. در حالی که در فرایند خطا کردن انسان علم و آگاهی به نکته ای ندارد و در نتیجه بدون دانش و یادگیری دست به عملی می زند که درست نمی باشد.

پذیرش اشتباهات خود | تکرار اشتباه

وقتی تاریخ مورد مطالعه قرار می گیرد، مشخص می شود که انسان ها در طول تاریخ اشتباهات کوچک و بزرگ زیادی را مرتکب شده‌ اند. همچنین یک سوال مهم این است که چرا این اشتباهات به کرات توسط نسل های مختلف بشر، تکرار می شود؟ از طرفی دیگر با کمی مطالعه در مورد این اشتباهات، می توان به این نتیجه رسید که به جای کاهش آن ها با وجود افزایش و پیشرفت علم، تکنولوژی، درک و آگاهی انسان ها، این اشتباهات روز به روز در حال افزایش است. سوال مهم در اینجا این است که دلیل این مشکل چیست؟

چرا اشتباه تکرار می شود؟

در اکثر موارد انسان ها اشتباهات خود را نادیده می گیرند و بر ادامه ‌ی آن‌ها مصر هستند. این معضل شخصیتی در تمامی ابعاد زندگی یک انسان قابل مشاهده است. به طور مثال افراد بسیاری روابط ناسالم و اشتباهی را شروع کرده و در آن نیز به اشتباه می مانند. چرا که تنها به دلیل هزینه های مادی و غیر مادی که صرف این رابطه کرده ‌اند، توانایی و شجاعت لازم برای اعتراف به اشتباه خود را ندارند. به بیان دیگر انسان ها به دلایل مختلفی، از اعتراف به اشتباهات خودشان هراس دارند. نتایج اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی پافشاری بر اشتباه نیز در نظام ها و سیستم های بزرگ موجود در یک جامعه، بر روی زندگی اعضا آن جامعه تاثیرات چشمگیری می گذارد.

پذیرش اشتباهات خود | ارزش اشتباه کردن!

بسیاری از افراد از این جمله استفاده می کنند. هر اشتباهی یک تجربه است. این جمله درست است ولی تفاوت بین تجربه خوب و بد بسیار مهم است. به طور کلی می توان گفت که هر اشتباهی بک معلم زندگی است. حال سوال اصلی این است که آیا اشتباه کردن، غیر از کسب تجربه، ارزش دیگری نیز دارد؟
در جواب سوال بالا باید گفت:« بله. اشتباه کردن می تواند ارزش های بسیاری به دنبال خود داشته باشد.» در واقع در زندگی دو اتفاق برای انسان رخ می دهد. یا در زندگی به پیروزی دست می یابد و یا به موفقیت نمی رسد. ولی در عوض چیز های زیادی را به انسان می آموزد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه اصول موفقیت کلیک کنید.
دلایل ارزشمند بودن اشتباهات: همانطور که در بالا اشاره شده است، به ندرت موفقیت می تواند چیزی را به انسان یاد دهد و یا به او اضافه کند. در حالیکه اشتباهات می توانند برای انسان ها ارزشمند باشند به شرطی که بتوان از آن ها درس گرفت. از دلایل اصلی این امر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اشتباهات گاهی بهترین معلم می توانند باشند.
وقوع یک اشتباه به معنا شروع و انجام یک کار و یا فعالیت است.
اشتباهات می تواند انسان را به مسیر باهوش تر شدن، سوق دهد.
اشتباهات، به خصوص در زندگی فردی و روابط اجتماعی، در اکثر مواقع قابل جبران هستند.

عدم پذیرش اشتباهات

گاهی انسان خود می‌داند که مرتکب اشتباه شده است ولی در پذیرش و اعتراف به آن، مقاومت عجیبی را از خود نشان می دهند. نکته اصلی در این حیطه تنها وقوع اشتباهات نیست. بلکه نحوه واکنش به اشتباهات است که بسیار مهم باشد. همچنین مکانیزم های دفاعی انسان، از دلایل اصلی عدم پذیرش اشتباه است. دو عامل اصلی ترس و غرور در روند عدم پذیرش اشتباهات بسیار قابل مشاهده است. همچنین عواملی نظیر لجبازی و کمال گرایی نیز در بین افرادی که به هیچ عنوان اشتباهات خود را قبول نمی کنند، بسیار شایع است. افراد اغلب در برابر اشتباهات خود واکنش های مختلفی مانند ترس، انفعال، ناامیدی، انکار و مقاومت نشان می دهند. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه افراد مغرور و خودخواه کلیک کنید.

مکانیسم هایی که افراد در برابر اشتباهات خود به کار می برند

اسم مکانیسم های دفاعی برای اولین بار از نظریه مهم روانکاوی زیگموند فروید سرچشمه می گیرد و به تدریج تکامل یافته است. مکانیسم های دفاعی به مجموعه رفتار هایی می گویند که افراد برای دفاع از خود در مقابله با افکار، اشتباهات، حوادث، امیال و اعمال ناخوشایند، از آن ها استفاده می کنند. در واقع این مکانیسم ها به عنوان راهکار های روانشناختی، می توانند به افراد کمک کنند تا احساس عذاب وجدان ناشی از نادرستی را در خود کاهش دهند.
مکانیسم های دفاعی قسمتی طبیعی از رشد روانشناختی انسان ها است. روانشناسان این مکانیسم ها را به چند دسته تقسیم کرده اند. هر چه مکانیسم دفاعی سطحی تر باشد، در زمان طولانی برای انسان موثر تر است. با این حال، مکانیسم های دفاعی ابتدایی یا سطحی در چالش های سخت زندگی جوابگو نیستند. در واقع کودکان بیشتر از مکانیزم های ابتدایی استفاده می کنند.
مکانیسم های دفاعی پخته و بالغ، دو دسته دیگر مکانیزم های دفاعی است. مکانیسم های دفاعی شامل ویژگی های خاصی برای هر انسانی است. شناسایی آن ها به برخورد سازنده تر در مقابل اشتباهات کمک می کند. تعدادی از مکانیسم های دفاعی شایع عبارتند از:

1-پذیرش اشتباهات خود | انکار، تحریف، سرکوب

انکار: در این مکانیسم افراد از آگاهی نسبت به واقعیتی دردناک اجتناب می کنند. این نوع مکانیسم دفاعی می تواند شامل یک رویداد، خاطره و یا عواطف مرتبط با آن باشد. در واقع اجتناب از پذیرش آنچه فرد دیده یا شنیده و یا تجربه کرده، مواردی از این دفاع هستند.
تحریف: در طی فرایند تحریف درکی متغیر از واقعیت خارجی، به منظور همخوانی با نیاز های درونی در افراد به وجود می آید. استفاده از این مکانیزم در بین افراد خودشیفته و خودبزرگ بین بسیار شایع است. البته تحریف های بسیار ضعیفی نیز در شرایط بهنجار مشاهده می شود. برای دریافت برخورد با افراد خودشیفته کلیک کنید.
سرکوب: تصمیم گیری هوشیارانه و یا نیمه هوشیارانه برای تعویق در توجه به یک تکانه و یا تعارض ناهشیارانه. در واقع افراد بصورت عمدی از پردازش و حل مسائل آزار دهنده ذهنی خود، اجتناب می کنند. در سرکوب وجود ناراحتی و مشکل برای شخص قابل درک است ولی توسط او و بطور موقت کنار گذاشته می شود.

2-والایش، فرافکنی، واپس رانی

والایش: هدف از این نوع مکانیسم دفاعی تغییر هدف یا موضوع از چیزی، به لحاظ اجتماعی، غیر قابل قبول به هدفی قابل قبول است. افراد در والایش بجای مسدود سازی تکانه ها و غرایز، ان ها را به سمت بهتری هدایت می کنند. در نتیجه والایش،احساسات در مسیر اهداف مهم جهت یابی و تعدیل می یابند که تا حدودی نیاز های آن هار را ارضا می کند.
فرافکنی: افراد به کمک فرافکنی ویژگی‌ های نامطلوب فکری، احساسی و همچنین اضطراب خودشان را به دیگران نسبت می‌دهند. استفاده از این مکانیسم آشکارا در حالت های هذیانی سایکوتیک، به خصوص اختلال شخصیت پارانویا، قابل مشاهده است.
واپس رانی: این مکانیسم عبارتست از: راندن یک فکر و یا احساس از بخش هوشیاری به دو بخش دیگر نیمه هشیاری و یا ناهشیاری. در واپس زنی اولیه افکار و احساسات در حیطه هشیاری، سرکوب می شوند و در واپس زنی ثانویه، فکر و احساساتی که در سطح آگاهی هشیارانه تجربه شده اند، سرکوب می شوند. باید دانست که افکار و احساسات سرکوب شده در واقع هیچ وقت فراموش نمی شوند، بلکه تنها در سطح ناهشیار فرد تثبیت شده و گاهی به دو سطح دیگر فراخوانده می شود.

3-جابه جایی، دلیل تراشی و واکنش وارونه

جابه جایی: در طی جابه جایی هیجان و یا انگبزه از یک موضوع، به موضوعات دیگر منتقل می شود که در برخی ابعاد شبیه موضوع و یا فکر ابتدایی است. مکانیسم دفاعی جابجایی امکان تجسم فکر یا موضوع اصلی را در قالب فکر یا موضوعی که ناراحتی کمتری را ایجاد می کند، فراهم می سازد.
دلیل تراشی: مکانیسم دلیل تراشی عبارتست از: سعی در توضیح و تبیین منطقی افکار، باورها، احساسات و اعمال با هدف توجیه آن ها. در اغلب موارد پدیده هایی که موضوع این دفاع هستند ماهیتی تکانه ای دارند, اما در اثر بکارگیری این دفاع در ظاهر ماهیتی عقلانی و منطقی می یابند. در واقع این نوع مکانیسم با عقلانی سازی ارتباط تنگاتنگی دارد.
واکنش وارونه: در این مکانیسم دفاعی، یک احساس یا تکانه نامقبول تبدیل به تکانه و احساس متضاد خودش می شود. در اغلب موارد استفاده زیاد از واکنش وارونه، به خصوص در سطوح اولیه رشد، زمینه شکل گیری این دفاع را به عنوان یک ویژگی شخصیتی، همچون تیپ وسواسی، در سطوح بعدی فراهم می آورد.

روش هایی برای پذیرش اشتباهات خود

افرادی که در پذیرش اشتباهات خود با مشکلاتی مواجه می شوند، حتی با وجود آگاهی، اغلب دارای ضعف های جدی شخصیتی نظیر غرور، ترس و...، هستند. بنابراین بهتر است برای رشد و پیشرفت ابعاد مختلف زندگی راه های پذیرش اشتباه را فرا گرفت.

عدم کمال گرایی و داشتن عمل گرایی

کمال گرایی فرد را به سوی اضطراب دائمی نسبت به اشتباهات فردی سوق می دهد، به طوری که فرد همیشه سطحی از ترس را در خود دارد و در نتیجه توان تحمل اشتباه، پذیرش و اعتراف آن را ندارد. بنابراین بهتر است که از کمال گرایی افراطی پرهیز شود. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه غلبه بر کمال گرایی کلیک کنید. افرادی که ترس بیش از حد دارند، در اکثر اوقات نمی توانند ایده های خود را عملی کنند. به بیان دیگر بیش تر اهل حرف هستند تا عمل. بهتر است که برای جلوگیری از تجمع ترس ها و عدم توانایی در واقعی کردن رویا ها، از اشتباه کردن نترسید و از آن ها برای اینده درس گرفت. ترس سبب تردید زیاد در مسیر تصمیم ‌گیری می شود، بطوری که افراد در وضعیتی قرار دارند که نمی توانند در روند تصمیم گیری به درستی موفق باشند. بنابراین بهتر است که انسان ها با جدیت بر ترس های خود، غلبه ‌کنند.

تشخیص درست اشتباه و پذیرش آن

انسان پس از هر اشتباه بهتر است که برای رشد خودش، آماده هر نوع سرزنش از سوی دیگران باشد. برای جلوگیری از تکرار هر اشتباه، باید سعی کند اشتباه و ابعاد ان را بشناسد. در واقع اشتباه بخشی از زندگی افراد است. پذیرش و شناسایی اشتباه، نشانه افزایش توانایی آن ها در مواجه با نقاط ضعف خود است. مقصر دانستن سایر افراد و رویداد ها در بروز اشتباهات انسان، امری بسیار ناپخته و سطحی است. بهتر است به جای مقصر دانستن دیگران و محیط، افراد سعی کنند اشتباهات خود را بپذیریند و در وهله بعدی به آن ها اعتراف کنند همچنین بخشش خود را یاد بگیرید. در نهایت نیز به جبران و عبرت گیری از آن ها بپردازند.

انتقاد پذیر بودن

در مورد زمانی که انسان به اشتباه خود آگاهی ندارد، این نکته حائز اهمیت می شود که زمانی که دیگران نقد و یا پیشنهاد خود را بیان می کنند، بهتر است به آن‌ها توجه کرد. به بیان دیگر در نقد پذیری باید احساسات و تعصبات را کنار گذاشت. برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه روحیه انتقاد پذیری کلیک کنید.

افزایش واقع بینی

در اغلب موارد فرصت جبران اشتباهات وجود دارد ولی شاید در مواردی نیز فرصت جبران اشتباهات، خیلی کم باشد. بنابراین اضافه کردن عنصر واقع بینی به تصمیم گیری ها، می تواند از بروز اشتباهات جدی و جدید، جلوگیری کند. در این زمینه میتوانید از مشاوره فردی نیز بهره مند شوید.

برخی دیگر از روش های پذیرفتن اشتباهات

خودشناسی بهتر: در ابتدا بهتر است انسان مرز مشخصی را بین اشتباهات و خودش بکشد. چرا که وجود اصلی هر انسانی، تنها در رفتار ها و افکار اشتباه او خلاصه نمی گردد. در عین حال اگر هر انسانی نقاط ضعف و قوت خود را قبول کند و آن ها را بشناسد، می تواند در مسیر تقویت نقاط قوت و تضعیف نقات ضعیف خود گام بردارد. بنابراین افزایش خود شناسی کمک شایانی را به عدم بروز اشتباه از طرف انسان می کند.
عدم خود سرزنشی: اشتباهات انسانی با خود به طور ذاتی سرزنش به دنبال می آورد. اما سرزنش چه فایده ای دارد؟ انسان نه تنها باید نگاه سرزنش آمیز خود را تغییر دهد، بلکه بهتر است که نسبت به سرزنش های افراطی دیگران نیز از خود واکنش مناسب را نشان دهد.
افزایش توانایی معذرت خواهی: اشتباهات اغلب باعث بروز ناخشنودی می ‌شوند. بنابراین بهتر است که با عذر خواهی مناسب، ناراحتی دیگران را کاهش داد. عذر خواهی واقعی نه تنها از جایگاه کسی نمی کاهد بلکه نشانگر شجاعت و شهامت پذیرش او درباره اشتباهات خود است.
کسب تجربه از اشتباهات: اشتباهات انسانی و غیر انسانی، بخشی از زندگی است. مهم جلوگیری از تکرار آن ها است. البته عبرت گرفتن از تجربه اشتباه دیگران نیز یکی از بهترین راه های جلوگیری از اشتباه در زندگی افراد است. بعد از کسب تجربه از اشتباهات، دقت عنصر اصلی بعدی در روند زندگی است. اگر شما هم در راستای این موضوع مسئله ای دارید، می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر از مشاوره روانشناسی کلیک کنید.